Bị ung thư không nên ăn gì? Những thói quen ăn uống bệnh nhân ung thư cần tránh

Chế độ ăn uống ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và hiệu quả điều trị của bệnh nhân ung thư. Vậy ung thư không nên ăn gì để tránh ảnh hưởng tiêu cực đến cơ thể? Bài viết này sẽ cung cấp danh sách thực phẩm cần hạn chế và những thói quen ăn uống mà người bệnh nên điều chỉnh để hỗ trợ quá trình điều trị tốt hơn, tăng cường sức khỏe và giảm nguy cơ biến chứng.

1. Tổng quan về vai trò của chế độ dinh dưỡng trong điều trị ung thư

Dinh dưỡng đóng vai trò then chốt trong quá trình điều trị ung thư, ảnh hưởng đến cả sức khỏe của bệnh nhân và hiệu quả điều trị. Một chế độ ăn uống cân bằng có thể tăng cường hệ thống miễn dịch, duy trì cân nặng và cải thiện mức năng lượng, tất cả đều rất quan trọng trong quá trình điều trị ung thư. 

Khi bệnh nhân ý thức được ung thư không nên ăn gì sẽ có thể chủ động kiểm soát chế độ ăn của mình. Các nghiên cứu gần đây đã nêu bật những lợi ích của các kế hoạch dinh dưỡng được cá nhân hóa cho bệnh nhân ung thư. Ví dụ, chương trình Active Together triển khai tư vấn miễn phí về dinh dưỡng và tập thể dục cho bệnh nhân ung thư đã giúp cải thiện tỷ lệ sống sót. Cụ thể: Những người tham gia chương trình Active Together do Đại học Sheffield Hallam tổ chức có tỷ lệ sống sót sau một năm là 95% so với những người không tham gia.

Tuy nhiên, điều cần thiết là phải thận trọng khi thay đổi chế độ ăn uống. Mặc dù dinh dưỡng tốt rất quan trọng trong quá trình chăm sóc bệnh nhân ung thư, nhưng không có chế độ ăn nào có thể chữa khỏi ung thư.

Do đó, bệnh nhân nên tham khảo ý kiến ​​của các bác sĩ điều trị ung thư và chuyên gia dinh dưỡng để xây dựng một kế hoạch dinh dưỡng bổ sung cho chế độ điều trị của mình.

2. Các loại thực phẩm người bệnh ung thư không nên ăn

Với những bệnh nhân còn băn khoăn với câu hỏi khi bị ung thư không nên ăn gì, sau đây sẽ là một số cân nhắc về chế độ ăn uống cho những người đang điều trị:

2.1 Thịt chế biến sẵn

Các loại thịt chế biến sẵn mà người bệnh ung thư nên tránh đó là: thịt xông khói, xúc xích đóng gói, xúc xích nóng và thịt nguội, … Đây là những thực phẩm có chứa chất bảo quản và phụ gia, theo tổ chức Y tế Thế giới WHO, thịt chế biến được phân vào nhóm 1 – thực phẩm chứa chất gây ung thư cho con người với đủ bằng chứng thuyết phục rằng nó là nguyên nhân ung thư trực tràng. 

2.2 Thịt đỏ

Tiêu thụ nhiều thịt đỏ, chẳng hạn như thịt bò, thịt lợn và thịt cừu, có liên quan đến việc tăng tỷ lệ mắc một số loại ung thư cao hơn. Hãy cân nhắc thay thế bằng các loại protein nạc như thịt gia cầm, cá hoặc các loại thực vật thay thế.

2.3 Rượu

Uống rượu có liên quan đến việc tăng nguy cơ mắc một số loại ung thư, bao gồm ung thư miệng, họng, thực quản, gan, vú, đại tràng và trực tràng. Nên tránh hoặc giảm đáng kể lượng rượu tiêu thụ trong quá trình điều trị ung thư

2.4 Đồ uống có đường và thực phẩm chứa đường hóa học

Thực phẩm có nhiều đường hóa học và ngũ cốc tinh chế có thể dẫn đến tăng cân và béo phì. Đây là những yếu tố nguy cơ gây ra nhiều loại ung thư. Hạn chế những thực phẩm này có thể giúp duy trì cân nặng hợp lý và hỗ trợ hiệu quả điều trị.

Một nghiên cứu kéo dài 9 năm được công bố trên ScienceDaily đã làm sáng tỏ cách hiệu ứng Warburg. Nghiên cứu này cho thấy sự tiêu thụ đường hóa học quá mức có thể tạo ra một vòng lặp kích thích sự phát triển và tăng trưởng của ung thư. Ngoài ra, theo nghiên cứu được phân tích trên BMC Cancer, mức glucose trong máu cao có liên quan đến tăng nguy cơ phát triển một số loại ung thư bao gồm ung thư vú, đại trực tràng, tuyến tụy, nội mạc tử cung.

Tuy nhiên, cơ thể bạn vẫn cần một lượng năng lượng đủ để phục hồi hiệu quả. Việc cắt bỏ hoàn toàn đường ra khỏi khẩu phần là không nên. Do đó, người bệnh cần bổ sung đường tự nhiên từ trái cây tươi sạch mỗi ngày. 

2.5 Thực phẩm sống hoặc nấu chưa chín

Trong quá trình điều trị ung thư, hệ thống miễn dịch của bệnh nhân thường bị suy giảm do tác dụng phụ của các phương pháp điều trị như hóa trị hoặc xạ trị. Điều này làm tăng nguy cơ nhiễm trùng và các vấn đề về tiêu hóa. Do đó, bệnh nhân ung thư cần đặc biệt lưu ý đến chế độ ăn uống.

Câu trả lời tiếp theo cho thắc mắc: “Bệnh nhân ung thư không nên ăn gì?” chính là nên tránh sử dụng các loại thực phẩm có nguy cơ gây ngộ độc cao như thịt, hải sản, trứng còn sống hoặc nấu chưa chín kỹ; rau sống; các sản phẩm từ sữa và nước ép chưa được tiệt trùng.

Những thực phẩm này có thể chứa vi khuẩn gây hại và khi hệ miễn dịch suy yếu, cơ thể sẽ khó chống lại các tác nhân gây bệnh, dễ dẫn đến tình trạng nhiễm trùng hoặc ảnh hưởng tiêu cực đến quá trình điều trị.

2.6 Một số thực phẩm cần tránh khác

• Thực phẩm chiên rán, nướng ở nhiệt độ cao: dầu hydro hoá có thể làm tăng tình trạng viêm
• Thực phẩm chứa chất bảo quản, phẩm màu, phụ gia hóa học
• Thực phẩm có nguy cơ nhiễm độc tố hoặc ô nhiễm

Bệnh nhân ung thư cần phải hợp tác chặt chẽ với bác sĩ, bao gồm bác sĩ ung thư và chuyên gia dinh dưỡng để xây dựng một kế hoạch dinh dưỡng cá nhân hóa, hỗ trợ quá trình điều trị và sức khỏe tổng thể.

3. Những thói quen ăn uống bệnh nhân ung thư cần tránh

Bên cạnh việc nhận biết người bệnh ung thư không nên ăn gì thì duy trì thói quen ăn uống lành mạnh và nhất quán là điều rất quan trọng đối với bệnh nhân ung thư để hỗ trợ quá trình điều trị và sức khỏe tổng thể của họ. Sau đây là một số thói quen cần tránh:

3.1 Ăn uống không đều đặn và bỏ bữa

Bỏ bữa ăn thường xuyên hoặc ăn uống không đúng giờ có thể dẫn đến tình trạng lượng đường trong máu dao động, gây mệt mỏi và giảm năng lượng. Đối với bệnh nhân ung thư, duy trì năng lượng là điều cần thiết để đối phó với các tác dụng phụ của quá trình điều trị. Việc thiết lập lịch trình ăn uống khoa học giúp duy trì mức năng lượng và hỗ trợ nhu cầu dinh dưỡng của cơ thể trong quá trình điều trị ung thư.

3.2 Ăn vội vàng và không nhai kỹ

Ăn quá nhanh mà không nhai kỹ có thể làm suy yếu quá trình tiêu hóa và hấp thụ chất dinh dưỡng của cơ thể. 

Việc nhai kỹ sẽ khởi động quá trình tiêu hóa, giúp cơ thể dễ dàng phân hủy thức ăn và đồng hóa chất dinh dưỡng hơn. Ăn chậm cũng giúp kiểm soát cảm giác thèm ăn, điều này rất cần thiết đối với những bệnh nhân có thể gặp phải tình trạng đói do quá trình điều trị.

3.3 Ăn quá nhiều một loại thực phẩm, kể cả thực phẩm tốt

Mặc dù một số loại thực phẩm có lợi, nhưng việc phụ thuộc quá nhiều vào một loại thực phẩm có thể dẫn đến mất cân bằng dinh dưỡng. Chế độ ăn đa dạng đảm bảo cung cấp nhiều chất dinh dưỡng thiết yếu, hỗ trợ hệ thống miễn dịch và sức khỏe tổng thể. 

Ví dụ, mặc dù trái cây rất tốt cho sức khỏe, nhưng việc chỉ ăn trái cây có thể dẫn đến tình trạng thiếu hụt protein. Sự đa dạng trong chế độ ăn giúp đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng phức tạp của cơ thể, đặc biệt là trong quá trình điều trị ung thư.

Bằng cách lưu ý đến vấn đề bị ung thư không nên ăn gì và tránh những thói quen ăn uống có hại cho sức khỏe, bệnh nhân ung thư có thể hỗ trợ tốt hơn cho quá trình điều trị và nâng cao chất lượng cuộc sống. 

4. Gợi ý thực phẩm thay thế lành mạnh

Duy trì chế độ ăn uống cân bằng và bổ dưỡng là điều rất quan trọng đối với bệnh nhân ung thư để hỗ trợ quá trình điều trị. Có rất nhiều nguồn đưa tin về 8 thực phẩm giúp giết chết tế bào ung thư cũng như đề xuất những loại thực phẩm lành mạnh dưới đây:

4.1 Chọn thực phẩm tươi, tự nhiên

Rau xanh và củ: Kết hợp nhiều loại rau xanh như rau bina, cải xoăn và bông cải xanh, cùng với các loại củ như khoai lang và cà rốt… Những thực phẩm này rất giàu vitamin, khoáng chất và chất xơ thiết yếu, có thể giúp tăng cường hệ thống miễn dịch và hỗ trợ sức khỏe tổng thể.

Ngũ cốc nguyên hạt: Chọn ngũ cốc nguyên hạt như gạo lứt, lúa mạch, yến mạch và kiều mạch. Những loại ngũ cốc này cung cấp năng lượng bền vững và giàu chất xơ, hỗ trợ tiêu hóa và giúp duy trì cân nặng ổn định.

4.2 Tăng cường thực phẩm giàu protein

Thịt trắng và đậu: Protein nạc như thịt gia cầm và các loại đậu như đậu và đậu lăng là nguồn protein tuyệt vời cần thiết cho quá trình sửa chữa và duy trì mô. Việc đưa những loại thực phẩm này vào chế độ ăn uống của bạn có thể giúp đáp ứng nhu cầu protein của bạn mà không có quá nhiều chất béo bão hòa.

Cá hồi: Cá nước lạnh như cá hồi rất giàu axit béo omega-3, có đặc tính chống viêm và hỗ trợ sức khỏe tim mạch. Bổ sung cá hồi vào chế độ ăn uống sẽ cung cấp chất béo có lợi, rất quan trọng trong quá trình điều trị ung thư.

4.3 Bổ sung chất chống oxy hóa

Quả mọng: Các loại trái cây như quả việt quất, dâu tây và quả mâm xôi đen có nhiều chất chống oxy hóa, giúp chống lại stress, quá trình oxy hóa và có thể làm giảm nguy cơ ung thư. Kết hợp nhiều loại quả mọng trong chế độ ăn uống có thể mang lại những lợi ích bảo vệ này.

Trà xanh và nghệ: Trà xanh chứa catechin và nghệ chứa curcumin, cả hai đều có đặc tính chống oxy hóa và chống viêm. Bổ sung những chất này giúp mang lại tác dụng bảo vệ tế bào và kích thích sản xuất kháng thể trong quá trình chiến đấu với bệnh ung thư.

4.4 Sử dụng dầu thực vật lành mạnh

Dầu ô liu và dầu hạt lanh: Lựa chọn chất béo tốt như dầu ô liu và dầu hạt lanh, giàu chất béo không bão hòa đơn và không bão hòa đa (omega 3, omega 6). Những loại dầu này có thể hỗ trợ sức khỏe tim mạch và cung cấp các axit béo thiết yếu cho cơ thể. 

Bằng cách kết hợp các lựa chọn thay thế lành mạnh này vào chế độ ăn uống sẽ góp phần hỗ trợ nhu cầu dinh dưỡng của cơ thể trong quá trình điều trị ung thư. 

Những thông tin trên đây giúp đưa ra cảnh báo khi bị ung thư không nên ăn gì và những bệnh nhân ung thư nên ăn gì để chủ động lựa chọn thực phẩm. Tuy nhiên, tùy vào giai đoạn và thể trạng của người bệnh mà bác sĩ sẽ có các phác đồ điều trị và chế độ dinh dưỡng phù hợp. 

5. Các câu hỏi thường gặp về dinh dưỡng cho bệnh nhân ung thư

5.1 Bệnh nhân ung thư có thể ăn thịt đỏ không?

Các loại thịt đỏ, chẳng hạn như thịt bò, thịt lợn và thịt cừu, có liên quan đến nguyên nhân ung thư trực tràng và nhiều loại ung thư khác. Đây cũng là một trong số những giải đáp cho câu hỏi: ung thư không nên ăn gì.

Tổ chức Y tế Thế giới phân loại thịt chế biến sẵn là chất gây ung thư Nhóm 1. Vì vậy, để giảm nguy cơ ung thư, nên hạn chế lượng thịt đỏ tiêu thụ không quá một khẩu phần mỗi ngày hoặc hai đến ba lần mỗi tuần.

5.2 Có nên sử dụng thực phẩm chức năng không?

Thực phẩm chức năng – thực phẩm chứa hợp chất hoạt tính sinh học có lợi cho sức khỏe có thể có tác dụng trong việc phòng ngừa và hỗ trợ ung thư trong quá trình điều trị. 

Việc bổ sung dưỡng chất và khoáng chất thông qua thực phẩm chức năng là điều hoàn toàn có thể thực hiện trong quá trình điều trị ung thư. Tuy nhiên, mỗi bệnh nhân có tình trạng bệnh và nhu cầu dinh dưỡng khác nhau. Không phải loại ung thư nào cũng cần bổ sung cùng một loại dưỡng chất.

Hiện nay, trên thị trường có rất nhiều thực phẩm chức năng được quảng cáo với công dụng “thần kỳ” dành cho bệnh nhân ung thư. Tuy nhiên, nhiều sản phẩm trong số đó chưa có đủ bằng chứng khoa học hoặc chưa được kiểm nghiệm lâm sàng đầy đủ.

Do đó, để đảm bảo an toàn và hiệu quả, bệnh nhân nên tham khảo ý kiến của bác sĩ điều trị ung thư và chuyên gia dinh dưỡng trước khi sử dụng bất kỳ loại thực phẩm chức năng nào. Lựa chọn đúng sản phẩm phù hợp với thể trạng và giai đoạn bệnh sẽ giúp hỗ trợ điều trị tốt hơn, tránh những tác dụng không mong muốn.

5.3 Có thực phẩm nào giúp giảm tác dụng phụ của hóa trị và xạ trị không?

Một số loại thực phẩm có thể giúp làm giảm các tác dụng phụ liên quan đến hóa trị và xạ trị, chẳng hạn như:

• Lở miệng và họng: Ăn các loại thực phẩm mềm và ẩm có thể làm giảm cảm giác khó chịu. Đồng thời, bệnh nhân nên tránh các loại thực phẩm cay, mặn hoặc có tính axit.
• Buồn nôn: Ăn các bữa ăn nhỏ, thường xuyên và tránh các loại thực phẩm nhiều dầu mỡ hoặc chiên rán sẽ giúp kiểm soát chứng buồn nôn.
• Tiêu chảy: Hạn chế các loại thực phẩm giàu chất xơ như ngũ cốc nguyên hạt và rau sống

Ngoài ra, việc kết hợp nhiều loại trái cây, rau, ngũ cốc nguyên hạt, các loại đậu, … có thể giúp tối đa hóa lợi ích của chế độ ăn phòng ngừa ung thư.

6. Kết luận: Chế độ ăn là chìa khóa hỗ trợ điều trị ung thư

Chế độ ăn uống đóng vai trò then chốt trong việc hỗ trợ điều trị ung thư và tăng cường sức khỏe cho bệnh nhân. Bệnh viện FV là một trong những bệnh viện điều trị ung thư hàng đầu Việt Nam, các bác sĩ và chuyên gia dinh dưỡng của bệnh viện luôn nhấn mạnh tầm quan trọng của một chế độ dinh dưỡng cân bằng và được cá nhân hóa phù hợp với nhu cầu của từng bệnh nhân. 

Theo bác sĩ CKII Nguyễn Viết Quỳnh Thư, Trưởng khoa Dinh dưỡng & Tiết chế tại Bệnh viện FV, việc xây dựng chế độ dinh dưỡng cho bệnh nhân ung thư cần tuân theo các nguyên tắc sau:

• Cá nhân hóa chế độ ăn: Xây dựng chế độ ăn uống dựa trên sở thích, tình trạng không dung nạp, dị ứng và các tình trạng bệnh lý cụ thể của bệnh nhân như bệnh tiểu đường hoặc các vấn đề về tim mạch.

• Can thiệp dinh dưỡng sớm: Triển khai các kế hoạch dinh dưỡng sớm trong quá trình điều trị ung thư để giảm nguy cơ gián đoạn điều trị, giảm thiểu tác dụng phụ cấp tính và giảm tổng chi phí điều trị.

Chăm sóc dinh dưỡng toàn diện: Bệnh viện FV cung cấp hỗ trợ liên tục thông qua việc theo dõi khả năng dung nạp chế độ ăn uống, đưa ra các hướng dẫn cụ thể về việc bệnh nhân ung thư không nên ăn gì và đánh giá hiệu quả của kế hoạch chăm sóc dinh dưỡng định kỳ.

Bằng cách tuân thủ các hướng dẫn này, bệnh nhân ung thư tại Bệnh viện FV có thể kiểm soát tốt hơn các tác dụng phụ của quá trình điều trị, duy trì sức khỏe và cải thiện kết quả điều trị tổng thể. Ngoài ra, để có thể phòng ngừa ung thư, khám tầm soát ung thư định kỳ cũng được các bác sĩ khuyến nghị. Thông qua việc sàng lọc ung thư sớm, chúng ta sẽ có nhiều cơ hội để chủ động thiết lập thực đơn dinh dưỡng lành mạnh. 

Để đặt lịch tư vấn với bác sĩ dinh dưỡng hoặc khám tầm soát ung thư chuẩn Quốc tế tại Bệnh viện FV, hãy liên hệ ngay:

• Số điện thoại: (028) 35 11 33 33
• Website: https://www.fvhospital.com/vi/
• Địa chỉ Bệnh viện FV: 6 Nguyễn Lương Bằng, Nam Sài Gòn (Phú Mỹ Hưng), Q7, Tp HCM