Bệnh tim có di truyền không? Sự thật về yếu tố di truyền trong bệnh tim

Bệnh tim mạch là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong trên toàn cầu, khiến nhiều người lo lắng về nguy cơ di truyền nếu trong gia đình có người mắc bệnh. Liệu bệnh tim có di truyền không? Nếu có, yếu tố nào ảnh hưởng đến nguy cơ mắc bệnh? Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ mối liên hệ giữa di truyền và bệnh tim, đồng thời cung cấp thông tin về dấu hiệu nhận biết, hậu quả cũng như các biện pháp phòng ngừa hiệu quả.

1. Tầm quan trọng của việc xác định yếu tố di truyền trong bệnh tim

Bệnh tim mạch là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong trên toàn cầu. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mỗi năm có khoảng 17,9 triệu ca tử vong liên quan đến bệnh tim mạch, chiếm hơn 30% tổng số ca tử vong trên toàn thế giới. Nhiều người lo ngại rằng bệnh tim có thể di truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác, đặc biệt khi trong gia đình có người mắc bệnh tim từ sớm.

Vậy, “Bệnh tim có di truyền không?” Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng yếu tố di truyền đóng vai trò quan trọng trong nguy cơ mắc bệnh tim, nhưng không phải là yếu tố quyết định duy nhất. Mặc dù có một số bệnh tim có tính di truyền rõ rệt, nhưng phần lớn các bệnh tim mạch phổ biến như tăng huyết áp, xơ vữa động mạch, nhồi máu cơ tim bị ảnh hưởng nhiều bởi lối sống và môi trường.

Có nhiều yếu tố dẫn đến các bệnh tim mạch trong đó nguyên nhân do di truyền hoặc từ yếu tố môi trường tạo ảnh hưởng lớn. Một số bệnh tim có liên quan đến đột biến gen, ảnh hưởng đến cấu trúc và chức năng tim. Do vậy, nếu cha mẹ mắc bệnh tim sớm, con cái có nguy cơ cao hơn. Trong khi đó, chế độ ăn uống, mức độ vận động, tình trạng stress và các thói quen như hút thuốc, uống rượu đều ảnh hưởng đáng kể đến nguy cơ mắc bệnh tim.

Mặc dù yếu tố di truyền có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim, nhưng việc khám tầm soát định kỳ giúp phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường, từ đó có biện pháp can thiệp kịp thời. Tại những bệnh viện lớn, các chuyên gia tim mạch có thể tư vấn, xét nghiệm và xây dựng kế hoạch dự phòng phù hợp dựa trên tiền sử gia đình và tình trạng sức khỏe của từng cá nhân.

2. Bệnh tim có di truyền không? Mối liên hệ giữa bệnh tim và di truyền

2.1 Di truyền và bệnh tim

Yếu tố di truyền đóng vai trò quan trọng trong nguy cơ mắc một số bệnh tim mạch. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng đột biến gen và tiền sử gia đình có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của bệnh tim.

• Đột biến gen: Một số bệnh tim có nguyên nhân từ đột biến một hoặc nhiều gen, làm thay đổi cấu trúc và chức năng của tim. Các đột biến này có thể ảnh hưởng đến cơ tim, hệ thống dẫn truyền điện tim hoặc quá trình chuyển hóa chất trong cơ thể, dẫn đến các rối loạn tim mạch nghiêm trọng.
• Tiền sử gia đình: Nguy cơ mắc bệnh tim tăng lên nếu có người thân mắc bệnh tim mạch hoặc từng bị đột quỵ sớm. Nếu cha hoặc anh/em trai bị bệnh tim trước 55 tuổi hoặc mẹ hoặc chị/em gái bị bệnh tim trước 65 tuổi, nguy cơ mắc bệnh tim của bạn cũng cao hơn so với người không có tiền sử gia đình.

2.2 Bệnh tim có di truyền không?

Với câu hỏi bệnh tim có di truyền không? Câu trả lời là có, nhưng không phải tất cả bệnh tim đều có tính di truyền. Một số bệnh tim có yếu tố di truyền mạnh, nghĩa là nếu cha mẹ mắc bệnh, con cái có nguy cơ cao hơn. Tuy nhiên, hầu hết các bệnh tim mạch phổ biến như bệnh mạch vành, tăng huyết áp, suy tim đều bị ảnh hưởng nhiều bởi lối sống và môi trường hơn là di truyền.

Điều quan trọng là di truyền không phải là yếu tố quyết định tuyệt đối. Ngay cả khi có nguy cơ di truyền, bạn vẫn có thể giảm thiểu rủi ro bằng cách duy trì lối sống lành mạnh và khám tầm soát định kỳ.

2.3 Các bệnh tim di truyền phổ biến

Một số bệnh tim có tính di truyền cao bao gồm:

• Bệnh cơ tim phì đại: Đây là bệnh lý gây dày cơ tim bất thường, có thể dẫn đến suy tim hoặc rối loạn nhịp tim nguy hiểm. Bệnh thường do đột biến gen MYH7 hoặc MYBPC3 và có thể di truyền trong gia đình.
• Hội chứng QT dài: Đây là rối loạn nhịp tim có thể gây ngất xỉu hoặc đột tử do tim đập quá nhanh hoặc quá chậm. Bệnh thường liên quan đến đột biến gen KCNQ1 hoặc KCNH2.
• Bệnh tim bẩm sinh: Một số dị tật tim xuất hiện ngay từ khi sinh, có thể liên quan đến đột biến gen hoặc yếu tố môi trường trong thai kỳ (như mẹ bị nhiễm virus hoặc tiếp xúc với hóa chất độc hại).

Nếu trong gia đình có người mắc bệnh tim mạch, bạn nên đặc biệt chú ý đến sức khỏe tim mạch của mình. Việc nhận biết sớm dấu hiệu của bệnh tim như đau thắt ngực, khó thở hoặc nhịp tim bất thường có thể giúp phát hiện bệnh từ giai đoạn đầu.

3. Yếu tố môi trường và lối sống: Tác động đến nguy cơ mắc bệnh tim

3.1 Chế độ ăn uống

Chế độ dinh dưỡng không hợp lý là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến các bệnh tim mạch:

• Tiêu thụ nhiều chất béo bão hòa và chất béo chuyển hóa (có trong đồ ăn nhanh, thực phẩm chiên rán, mỡ động vật) làm tăng mức cholesterol xấu (LDL), gây tích tụ mảng bám trong động mạch và làm tăng nguy cơ xơ vữa động mạch.
• Ăn quá nhiều muối (nước mắm, thực phẩm chế biến sẵn, đồ hộp) có thể làm tăng huyết áp, từ đó gây áp lực lớn lên tim.
• Chế độ ăn nhiều đường và tinh bột tinh chế có thể dẫn đến béo phì, tiểu đường type 2 – những yếu tố nguy cơ lớn của bệnh tim mạch.
• Thiếu rau xanh, trái cây, thực phẩm giàu chất xơ làm giảm khả năng kiểm soát cholesterol và huyết áp.

3.2 Hoạt động thể chất

Lối sống ít vận động là một trong những nguyên nhân chính gây béo phì, cao huyết áp, rối loạn mỡ máu, làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim:

• Thiếu vận động khiến cơ tim yếu đi, khả năng bơm máu giảm, dễ gây suy tim.
• Không tập thể dục làm tăng mỡ nội tạng, dễ dẫn đến kháng insulin và tiểu đường.
• Hoạt động thể chất giúp tăng cường tuần hoàn máu, ổn định huyết áp và kiểm soát cân nặng.

3.3 Thói quen xấu

Những thói quen không lành mạnh có thể đẩy nhanh quá trình tổn thương tim mạch:

• Hút thuốc lá: Nicotine và hàng nghìn hóa chất trong thuốc lá làm tổn thương mạch máu, thúc đẩy quá trình xơ vữa động mạch và làm tăng nguy cơ đau tim, đột quỵ.
• Uống rượu bia quá mức: Rượu làm tăng huyết áp, ảnh hưởng đến chức năng tim, có thể dẫn đến rối loạn nhịp tim và suy tim.

3.4 Stress và tâm lý

Căng thẳng kéo dài có thể ảnh hưởng tiêu cực đến tim mạch:

• Tăng huyết áp, làm tăng áp lực lên động mạch.
• Gây rối loạn nhịp tim do kích thích quá mức hệ thần kinh giao cảm.
• Tăng nguy cơ viêm nhiễm và tổn thương mạch máu, làm nặng thêm tình trạng xơ vữa động mạch.

Môi trường và lối sống có ảnh hưởng mạnh mẽ đến nguy cơ mắc bệnh tim. Chủ động thay đổi thói quen sinh hoạt là chìa khóa quan trọng giúp bảo vệ sức khỏe tim mạch. 

4. Tương tác giữa di truyền và môi trường: Hiểu để phòng ngừa

4.1 Di truyền không phải là định mệnh

Mặc dù yếu tố di truyền có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim, nhưng không có nghĩa rằng ai có gen bệnh cũng chắc chắn bị bệnh. Nếu bạn đang băn khoăn bệnh tim có di truyền không, hãy nhớ rằng lối sống lành mạnh có thể giúp giảm nguy cơ phát triển bệnh tim, ngay cả khi bạn có tiền sử gia đình mắc bệnh.

• Chế độ ăn uống hợp lý: Hạn chế chất béo bão hòa, đường tinh luyện, muối và tăng cường thực phẩm giàu chất xơ, omega-3 có thể giúp giảm nguy cơ xơ vữa động mạch và bệnh tim.
• Tập thể dục đều đặn: Hoạt động thể chất giúp duy trì cân nặng hợp lý, kiểm soát huyết áp, cải thiện tuần hoàn máu và giảm nguy cơ mắc bệnh tim.
• Tránh thuốc lá và rượu bia: Hút thuốc làm tổn thương thành mạch máu và tăng nguy cơ bệnh tim, trong khi uống rượu quá mức có thể làm tăng huyết áp và gây suy tim.

Dù có mang yếu tố di truyền, bạn vẫn có thể chủ động kiểm soát nguy cơ mắc bệnh bằng cách thay đổi lối sống và theo dõi sức khỏe định kỳ.

Xem clip này để hiểu rõ hơn về bệnh tim mạch

4.2 Biểu hiện bệnh khác nhau

Không phải ai mang gen liên quan đến bệnh tim cũng có biểu hiện bệnh giống nhau. Do đó, khi tìm hiểu: “Bệnh tim có di truyền không?” thì chúng ta cũng cần biết được biểu hiện của bệnh tim.

Các yếu tố môi trường như chế độ ăn uống, mức độ vận động, căng thẳng và bệnh lý nền có thể ảnh hưởng đến mức độ nghiêm trọng của bệnh.

Ví dụ hai anh em ruột có cùng đột biến gen liên quan đến bệnh cơ tim phì đại. Tuy nhiên, người có chế độ ăn uống lành mạnh và tập thể dục đều đặn có thể không có triệu chứng nghiêm trọng, trong khi người ít vận động, căng thẳng và có thói quen hút thuốc có thể bị suy tim sớm.

Một người có tiền sử gia đình mắc bệnh mạch vành nhưng kiểm soát tốt huyết áp, duy trì cân nặng hợp lý và thường xuyên khám sức khỏe có thể không bị bệnh, trong khi một người khác có cùng tiền sử nhưng ăn uống thiếu khoa học, ít vận động có thể bị nhồi máu cơ tim từ sớm.

4.3 Tầm quan trọng của việc nhận biết yếu tố nguy cơ

Việc hiểu rõ nguy cơ cá nhân có thể giúp bạn chủ động phòng ngừa và kiểm soát bệnh tim từ sớm. 

• Nếu trong gia đình có người mắc bệnh tim, hãy khám tầm soát định kỳ để phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường. 
• Xét nghiệm gen có thể giúp xác định nguy cơ tiềm ẩn và đề xuất các biện pháp can thiệp phù hợp.
• Theo dõi huyết áp, cholesterol, đường huyết thường xuyên để kiểm soát các yếu tố nguy cơ.
• Xây dựng kế hoạch phòng ngừa cá nhân hóa dựa trên tình trạng sức khỏe, tiền sử gia đình và thói quen sống.

5. Phòng ngừa và kiểm soát bệnh tim do yếu tố di truyền

5.1 Khám tầm soát tim mạch định kỳ tại Bệnh viện FV

Khám tầm soát tim mạch định kỳ đóng vai trò quan trọng trong việc phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường và yếu tố nguy cơ liên quan đến bệnh tim di truyền. Tại Bệnh viện FV, các bác sĩ chuyên khoa tim mạch sử dụng công nghệ hiện đại để đánh giá chính xác tình trạng tim mạch, từ đó đưa ra hướng điều trị và phòng ngừa hiệu quả. Ngoài ra, bệnh nhân cũng được tư vấn chuyên sâu về nguy cơ di truyền và biện pháp kiểm soát bệnh tim từ sớm.

Những người có tiền sử gia đình mắc bệnh tim nên thường xuyên kiểm tra sức khỏe để phát hiện dấu hiệu của bệnh tim kịp thời, từ đó có phương án điều trị phù hợp. Nếu không được điều trị sớm, bệnh tim có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm. Hậu quả của bệnh tim mạch có thể bao gồm đột quỵ, suy tim hoặc nhồi máu cơ tim. Vì vậy, việc kiểm tra sức khỏe định kỳ rất quan trọng.

5.2 Xét nghiệm gen

Nếu lo lắng về nguy cơ mắc bệnh tim do tiền sử gia đình, bạn có thể thực hiện xét nghiệm di truyền để đánh giá nguy cơ. Việc hiểu rõ bệnh tim có di truyền không giúp bạn chủ động hơn trong việc theo dõi sức khỏe tim mạch.

Xét nghiệm gen là một trong những phương pháp tiên tiến giúp xác định các đột biến gen liên quan đến bệnh tim. Khi phát hiện có gen bệnh, bác sĩ sẽ tư vấn các biện pháp phòng ngừa hoặc can thiệp kịp thời nhằm giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh. Xét nghiệm gen đặc biệt hữu ích đối với những người có tiền sử gia đình mắc bệnh tim mạch hoặc đột quỵ sớm.

5.3 Thay đổi lối sống

Duy trì lối sống lành mạnh có thể giảm nguy cơ mắc các bệnh tim mạch thường gặp, ngay cả khi bạn có yếu tố di truyền từ gia đình.  Một số thay đổi quan trọng bao gồm:

• Chế độ ăn uống khoa học: Hạn chế chất béo bão hòa, tăng cường chất xơ, rau xanh và thực phẩm giàu omega-3 giúp bảo vệ tim mạch.
• Duy trì vận động: Tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày, ưu tiên các bài tập tốt cho tim mạch như đi bộ, chạy bộ, bơi lội hoặc yoga.
• Tránh xa thuốc lá và rượu bia: Hút thuốc lá và uống rượu có thể làm tổn thương mạch máu và gia tăng nguy cơ xơ vữa động mạch.
• Quản lý stress: Căng thẳng kéo dài có thể ảnh hưởng đến huyết áp và hệ tim mạch. Các phương pháp như thiền, yoga, tập thở sâu giúp duy trì trạng thái tinh thần ổn định.

5.4 Quản lý các bệnh lý liên quan

Những bệnh lý như cao huyết áp, tiểu đường, rối loạn mỡ máu có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch. Vì vậy, kiểm soát tốt huyết áp, đường huyết và cholesterol thông qua chế độ ăn uống, tập luyện và dùng thuốc theo chỉ định bác sĩ là yếu tố then chốt giúp giảm nguy cơ biến chứng tim mạch. 

Việc chủ động phòng ngừa và kiểm soát bệnh tim thông qua khám tầm soát, xét nghiệm gen, điều chỉnh lối sống sẽ giúp bảo vệ trái tim khỏe mạnh, đặc biệt đối với những người có nguy cơ di truyền. Bệnh viện FV là địa chỉ tin cậy với đội ngũ bác sĩ tim mạch giàu kinh nghiệm, giúp bệnh nhân quản lý và phòng ngừa bệnh tim hiệu quả.

6. Kết luận: Chủ động bảo vệ sức khỏe tim mạch

6.1 Hiểu rõ yếu tố di truyền và môi trường giúp phòng ngừa hiệu quả

Việc nhận thức về nguy cơ cá nhân đóng vai trò quan trọng trong phòng ngừa bệnh tim. Nếu tiền sử gia đình có người mắc bệnh tim mạch thì liệu bệnh tim có di truyền không và làm thế nào để giảm thiểu rủi ro? Với trường hợp này, người bệnh cần chủ động kiểm tra sức khỏe, theo dõi các chỉ số quan trọng như huyết áp, đường huyết và cholesterol. 

Ngoài ra, các yếu tố môi trường như chế độ ăn uống, mức độ vận động, thói quen sinh hoạt cũng ảnh hưởng đáng kể đến nguy cơ mắc bệnh. Khi hiểu rõ tác động của cả yếu tố di truyền và môi trường, mỗi người có thể đưa ra các biện pháp phù hợp để bảo vệ tim mạch một cách hiệu quả.

6.2 Khuyến khích khám tầm soát định kỳ tại Bệnh viện FV

Tầm soát tim mạch định kỳ là một trong những phương pháp tốt nhất để phát hiện sớm nguy cơ mắc bệnh và có hướng can thiệp kịp thời. Tại Bệnh viện FV, các dịch vụ tầm soát tim mạch được thực hiện bởi đội ngũ bác sĩ chuyên khoa giàu kinh nghiệm, sử dụng các thiết bị chẩn đoán tiên tiến. 

Việc kiểm tra sức khỏe định kỳ giúp xác định các dấu hiệu bệnh lý ngay từ giai đoạn đầu, từ đó giảm nguy cơ biến chứng nguy hiểm. Những người có yếu tố nguy cơ cao, đặc biệt là người có tiền sử gia đình mắc bệnh tim hoặc có lối sống không lành mạnh, nên khám tầm soát ít nhất mỗi năm một lần để đảm bảo sức khỏe tim mạch.

6.3 Lối sống lành mạnh là chìa khóa bảo vệ trái tim

Dù có nguy cơ di truyền, bạn vẫn có thể chủ động phòng ngừa bằng lối sống lành mạnh. Vì vậy, nếu đang tự hỏi bệnh tim có di truyền không, hãy nhớ rằng yếu tố di truyền chỉ là một phần, quan trọng hơn là cách bạn chăm sóc sức khỏe tim mạch hằng ngày.

Một lối sống khoa học với chế độ ăn uống cân bằng, tập luyện thể chất đều đặn và kiểm soát căng thẳng đóng vai trò quan trọng trong việc giảm nguy cơ mắc bệnh tim. Duy trì thói quen ăn uống lành mạnh, hạn chế chất béo bão hòa, giảm muối và đường, kết hợp với việc tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày có thể giúp duy trì sức khỏe tim mạch. 

Bên cạnh đó, từ bỏ các thói quen có hại như hút thuốc lá, uống rượu bia quá mức cũng giúp giảm nguy cơ mắc bệnh. Quản lý căng thẳng bằng các phương pháp như thiền, yoga hoặc giấc ngủ chất lượng cũng là yếu tố quan trọng giúp duy trì sức khỏe tim mạch ổn định.

Việc khám tầm soát tim mạch định kỳ và tư vấn chuyên sâu tại Bệnh viện FV đóng vai trò quan trọng trong phát hiện sớm và kiểm soát bệnh tim liên quan đến yếu tố di truyền. Nhờ đó, người bệnh có thể ngăn ngừa biến chứng và nâng cao chất lượng cuộc sống. Chủ động bảo vệ sức khỏe tim mạch bằng cách kết hợp giữa y học hiện đại và lối sống lành mạnh sẽ giúp mỗi người duy trì trái tim khỏe mạnh lâu dài.

Tiến sĩ ​Bác sĩ Hồ Minh Tuấn, Trưởng khoa Tim mạch và Tim mạch can thiệp tại Bệnh viện FV, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tầm soát nhịp tim định kỳ, đặc biệt đối với những người có yếu tố nguy cơ, nhằm phát hiện sớm và điều trị kịp thời các bệnh lý tim mạch như rung nhĩ, giúp giảm nguy cơ suy tim và đột quỵ. ​(Nguồn đưa tin: Sức khỏe và đời sống)

Ngoài ra, bạn có thể tham khảo thêm chia sẻ của bác sĩ Hồ Minh Tuấn trong video dưới đây:

Tầm soát tim mạch định kỳ giúp phát hiện sớm các bệnh lý nguy hiểm, đặc biệt với người có tiền sử gia đình mắc bệnh tim. Nếu còn thắc mắc bệnh tim có di truyền không, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa để được tư vấn chính xác. Chủ động bảo vệ sức khỏe tim mạch là cách tốt nhất để giảm thiểu hậu quả của bệnh tim mạch và nâng cao chất lượng cuộc sống.

Đừng ngần ngại liên hệ Bệnh viện FV để được thăm khám và tư vấn bởi đội ngũ bác sĩ tim mạch giàu kinh nghiệm.

Thông tin Bệnh viện FV:

• Số điện thoại: (028) 35 11 35 00
• Website: https://www.fvhospital.com/vi/

Địa chỉ Bệnh viện FV: 6 Nguyễn Lương Bằng, Nam Sài Gòn (Phú Mỹ Hưng), Q7, Tp HCM