Nguyên nhân ung thư phổi là gì? Cách kiểm soát các yếu tố nguy cơ gây ung thư phổi

Nguyên nhân ung thư phổi là gì và tại sao căn bệnh này ngày càng gia tăng dù nhiều người chưa từng hút thuốc? Không chỉ là hậu quả của khói thuốc lá, bệnh ung thư phổi còn liên quan đến ô nhiễm môi trường, hóa chất độc hại và yếu tố di truyền. Đáng lo ngại hơn, bệnh thường diễn tiến âm thầm, khiến nhiều người chỉ phát hiện khi đã ở giai đoạn muộn. Vậy làm thế nào để nhận biết sớm dấu hiệu của ung thư phổi và kiểm soát các yếu tố nguy cơ? Hãy cùng tìm hiểu ngay trong bài viết dưới đây!

1. Ung thư phổi – Căn bệnh không của riêng ai

Ung thư phổi là một trong những bệnh lý ác tính phổ biến nhất trên toàn cầu, gây ra tỷ lệ tử vong cao do thường được phát hiện muộn. Nguyên nhân ung thư phổi không chỉ bắt nguồn từ thói quen hút thuốc lá, mà còn đến từ nhiều yếu tố khác như ô nhiễm không khí, tiếp xúc với hóa chất độc hại hoặc do đột biến gen. Điều đáng lo ngại là căn bệnh này có thể xảy ra ở bất kỳ ai, ngay cả với những người chưa từng hút thuốc.

1.1. Ung thư phổi không chỉ gặp ở người hút thuốc

Từ lâu, hút thuốc lá được xem là nguyên nhân ung thư phổi hàng đầu, với khoảng 85% ca bệnh có liên quan đến khói thuốc. Tuy nhiên, điều này không đồng nghĩa với việc những người không hút thuốc có thể hoàn toàn yên tâm. Theo Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ, khoảng 10 – 20% bệnh nhân mắc bệnh ung thư phổi chưa từng hút thuốc.

Ngoài thuốc lá, ô nhiễm môi trường, hóa chất độc hại và di truyền cũng là các tác nhân nguy hiểm. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc sống trong khu vực có chất lượng không khí kém hoặc làm việc trong môi trường có tiếp xúc với radon, amiăng, arsenic có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh. Chính vì vậy, không chỉ người hút thuốc mà bất kỳ ai cũng có thể trở thành nạn nhân của căn bệnh này nếu không có biện pháp phòng tránh hiệu quả.

1.2. Bệnh diễn tiến âm thầm, khó phát hiện sớm

Một trong những thách thức lớn nhất khi xác định nguyên nhân ung thư phổi là bệnh thường diễn tiến âm thầm, khiến việc phát hiện sớm trở nên khó khăn. Theo các thống kê y khoa, hơn 50% bệnh nhân chỉ được chẩn đoán khi ung thư đã di căn, làm giảm đáng kể cơ hội điều trị thành công.

Ở giai đoạn đầu, biểu hiện ung thư phổi thường rất mơ hồ, dễ bị nhầm lẫn với các bệnh lý hô hấp thông thường. Các triệu chứng như ho kéo dài, khó thở, đau tức ngực có thể khiến người bệnh chủ quan, không đi đến bệnh viện sớm. Điều này dẫn đến tình trạng ung thư tiến triển sang giai đoạn muộn, khi cơ hội điều trị đã giảm đi đáng kể.

Tuy nhiên, nếu được phát hiện sớm, bệnh nhân có thể cải thiện tiên lượng đáng kể. Theo các chuyên gia y tế, tỷ lệ sống sót sau 5 năm của bệnh nhân được chẩn đoán ở giai đoạn đầu cao hơn gấp 10 lần so với những người phát hiện muộn. Vì vậy, nhận biết dấu hiệu của ung thư phổi ngay từ sớm và chủ động tầm soát định kỳ là chìa khóa quan trọng để nâng cao hiệu quả điều trị.

2. Các nguyên nhân ung thư phổi – Không chỉ là thuốc lá

Khi nhắc đến nguyên nhân ung thư phổi, hầu hết mọi người đều nghĩ ngay đến thuốc lá nhưng đây không phải là yếu tố duy nhất gây bệnh. Ngoài khói thuốc, các tác nhân như ô nhiễm không khí, tiếp xúc với hóa chất độc hại và yếu tố di truyền cũng đóng vai trò quan trọng trong sự hình thành và phát triển của bệnh ung thư phổi. Nhận thức đầy đủ về những yếu tố nguy cơ này sẽ giúp mỗi người có biện pháp phòng tránh hiệu quả hơn.

2.1. Hút thuốc lá chủ động và thụ động

Hút thuốc lá, bao gồm cả hút chủ động và thụ động, vẫn là nguyên nhân hàng đầu gây ung thư phổi. Theo thống kê, khoảng 85 – 90% các ca bệnh ung thư phổi có liên quan đến thuốc lá. Khói thuốc chứa hơn 7.000 hóa chất độc hại, trong đó có ít nhất 70 chất được chứng minh có khả năng gây ung thư, bao gồm benzopyrene, formaldehyde và nitrosamine.

Không chỉ những người hút thuốc lá chủ động mới có nguy cơ mắc bệnh, mà ngay cả những người hít phải khói thuốc thụ động cũng đối diện với rủi ro cao. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), người tiếp xúc lâu dài với khói thuốc lá có thể tăng nguy cơ mắc ung thư phổi lên đến 20 – 30%, ngay cả khi họ chưa từng hút thuốc. Điều này đặc biệt nguy hiểm đối với trẻ em và phụ nữ mang thai, khi hệ hô hấp còn non yếu và dễ bị tổn thương.

2.2. Ô nhiễm không khí – “Kẻ giết người thầm lặng”

Bên cạnh thuốc lá, ô nhiễm không khí cũng là một trong những nguyên nhân ung thư phổi đáng báo động. Theo WHO, khoảng 14% ca tử vong do ung thư phổi trên toàn cầu có liên quan đến chất lượng không khí kém. Bụi mịn PM2.5, khí thải từ xe cộ, nhà máy và khói bụi công nghiệp chứa hàng loạt hợp chất độc hại có thể xâm nhập sâu vào phổi, gây tổn thương tế bào và làm tăng nguy cơ ung thư.

Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng những người sinh sống ở khu vực có mức độ ô nhiễm không khí cao có nguy cơ mắc bệnh ung thư phổi cao hơn so với những người sống ở môi trường trong lành. Đặc biệt, các thành phố lớn với mật độ phương tiện giao thông dày đặc, khu công nghiệp có nồng độ khí thải cao là những điểm nóng về ung thư phổi do ô nhiễm.

2.3. Tiếp xúc với hóa chất độc hại (Radon, Amiăng, Arsenic)

Không chỉ thuốc lá và ô nhiễm không khí, nhiều loại hóa chất nguy hiểm trong môi trường cũng góp phần làm gia tăng nguyên nhân ung thư phổi. Một trong những tác nhân nguy hiểm nhất là radon – một loại khí phóng xạ tự nhiên sinh ra từ quá trình phân rã uranium trong đất và đá. Theo nghiên cứu, radon là nguyên nhân gây ra khoảng 10% các ca ung thư phổi trên toàn cầu.

Amiăng (hay còn gọi là asbestos) là một chất từng được sử dụng rộng rãi trong ngành công nghiệp xây dựng, nhưng hiện nay đã bị cấm tại nhiều quốc gia do tác hại nghiêm trọng của nó. Hít phải sợi amiăng trong thời gian dài có thể gây ra tổn thương phổi nghiêm trọng và dẫn đến ung thư phổi. Ngoài ra, các kim loại nặng như arsenic, chromium và nickel cũng là những chất có khả năng gây ung thư khi con người tiếp xúc thường xuyên qua đường hô hấp hoặc tiêu hóa.

2.4. Di truyền và đột biến gen

Một số người mắc bệnh ung thư phổi dù không hút thuốc, không tiếp xúc với hóa chất độc hại hay ô nhiễm không khí. Nguyên nhân có thể đến từ yếu tố di truyền hoặc đột biến gen. Theo các nghiên cứu y khoa, một số đột biến gen như EGFR, ALK, ROS1 có thể làm tăng nguy cơ phát triển ung thư phổi, ngay cả khi không có yếu tố nguy cơ truyền thống nào.

Ngoài ra, những người có tiền sử gia đình mắc ung thư phổi cũng có nguy cơ mắc bệnh cao hơn so với người bình thường. Điều này cho thấy, bên cạnh các yếu tố môi trường, yếu tố di truyền cũng đóng vai trò quan trọng trong sự hình thành và tiến triển của căn bệnh này.

3. Cách kiểm soát các yếu tố nguy cơ gây ung thư phổi

Mặc dù nguyên nhân ung thư phổi xuất phát từ nhiều yếu tố khác nhau, nhưng phần lớn chúng có thể được kiểm soát hoặc giảm thiểu nếu có những biện pháp chủ động. Việc thay đổi lối sống, hạn chế tiếp xúc với tác nhân gây hại và thực hiện tầm soát định kỳ sẽ giúp giảm nguy cơ mắc bệnh một cách đáng kể.

3.1. Bỏ thuốc lá – Quyết định quan trọng nhất

Không có biện pháp nào hiệu quả hơn trong việc phòng ngừa ung thư phổi bằng cách từ bỏ thuốc lá. Theo Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ, ngừng hút thuốc có thể giảm nguy cơ mắc bệnh ung thư phổi theo thời gian. Sau 10 năm bỏ thuốc, nguy cơ mắc bệnh giảm tới 50% so với người tiếp tục hút.

Cai thuốc không chỉ có lợi cho bản thân mà còn giúp bảo vệ những người xung quanh khỏi tác hại của khói thuốc thụ động. Hiện nay, có nhiều phương pháp hỗ trợ cai thuốc như liệu pháp thay thế nicotine, tư vấn tâm lý và sử dụng thuốc điều trị giúp giảm cảm giác thèm thuốc, mang lại hiệu quả cao cho những người muốn từ bỏ thói quen này.

3.2. Bảo vệ bản thân khỏi ô nhiễm không khí

Khi nguyên nhân ung thư phổi không chỉ đến từ thuốc lá mà còn từ không khí ô nhiễm, việc bảo vệ hệ hô hấp khỏi tác nhân độc hại là điều cần thiết. Một số biện pháp hiệu quả bao gồm:

• Sử dụng khẩu trang chất lượng cao: Khi di chuyển ở khu vực ô nhiễm hoặc làm việc trong môi trường nhiều khói bụi, nên sử dụng khẩu trang đạt tiêu chuẩn để lọc được bụi mịn PM2.5 và các hạt siêu nhỏ có hại.
• Cải thiện chất lượng không khí trong nhà: Máy lọc không khí có thể giúp giảm thiểu bụi mịn và các chất độc hại tồn tại trong không gian sống. Ngoài ra, việc trồng thêm cây xanh cũng giúp cải thiện không khí tự nhiên.
• Giảm thiểu tiếp xúc với khí thải: Hạn chế di chuyển trong giờ cao điểm, tránh những khu vực có mật độ phương tiện giao thông cao hoặc có mức độ ô nhiễm không khí nghiêm trọng.

3.3. Giảm tiếp xúc với hóa chất nguy hiểm

Hóa chất độc hại như radon, amiăng và kim loại nặng cũng là những nguyên nhân ung thư phổi quan trọng. Vì vậy, kiểm soát mức độ tiếp xúc với các tác nhân này có thể giúp giảm nguy cơ mắc bệnh.

• Kiểm tra mức Radon trong nhà: Ở một số khu vực có nền đất giàu uranium, khí radon có thể tích tụ trong không gian kín, đặc biệt là tầng hầm hoặc các công trình không có hệ thống thông gió tốt. Các thiết bị đo radon có thể giúp xác định mức độ phơi nhiễm và đề xuất các biện pháp giảm thiểu.
• Tránh làm việc trong môi trường có amiăng mà không có bảo hộ: Những người làm trong ngành xây dựng, công nghiệp đóng tàu hoặc khai khoáng cần trang bị đầy đủ đồ bảo hộ lao động để tránh hít phải sợi amiăng.
• Hạn chế tiếp xúc với kim loại nặng: Ở một số khu vực có nguồn nước hoặc đất bị ô nhiễm arsenic, người dân nên sử dụng hệ thống lọc nước chất lượng cao để giảm thiểu nguy cơ phơi nhiễm.

3.4. Tầm soát ung thư phổi định kỳ – Cách phát hiện bệnh sớm nhất

Tầm soát ung thư định kỳ là phương pháp quan trọng để phát hiện sớm và cải thiện tiên lượng sống cho bệnh nhân ung thư phổi.

Hiện nay, chụp CT liều thấp (LDCT) được coi là phương pháp hiệu quả nhất trong việc tầm soát ung thư phổi. Nghiên cứu cho thấy, so với chụp X-quang thông thường, LDCT có khả năng phát hiện tổn thương nhỏ ở phổi sớm hơn, giúp tăng tỷ lệ sống sót của bệnh nhân lên đến 20%.

Những đối tượng có nguy cơ cao như:

• Người hút thuốc trên 20 năm
• Người có tiền sử gia đình mắc ung thư phổi
• Người làm việc trong môi trường tiếp xúc nhiều hóa chất độc hại
• Nên thực hiện tầm soát định kỳ để phát hiện bệnh ở giai đoạn sớm nhất có thể.

4. Tại sao cần tầm soát ung thư phổi tại Bệnh viện FV?

Bệnh viện FV, với công nghệ tiên tiến và đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm, là một trong những địa chỉ đáng tin cậy giúp phát hiện sớm và điều trị hiệu quả bệnh ung thư phổi.

4.1. Công nghệ hiện đại giúp phát hiện sớm ung thư phổi

Việc phát hiện dấu hiệu của ung thư phổi từ giai đoạn sớm đóng vai trò quan trọng trong tiên lượng và điều trị. Tại Bệnh viện FV, hệ thống chụp cắt lớp vi tính liều thấp (LDCT) tiên tiến giúp nhận diện những tổn thương nhỏ nhất trong phổi, ngay cả khi bệnh chưa có triệu chứng rõ ràng.

Theo nghiên cứu của Viện Ung thư Quốc gia Hoa Kỳ (NCI), tầm soát bằng LDCT có thể giảm đến 20% tỷ lệ tử vong do ung thư phổi so với chụp X-quang thông thường. Công nghệ này đặc biệt hữu ích đối với những nhóm đối tượng có nguy cơ cao 

Không chỉ dừng lại ở thiết bị hiện đại, Bệnh viện FV còn sở hữu đội ngũ bác sĩ chuyên khoa giàu kinh nghiệm, có khả năng đánh giá chính xác các tổn thương, từ đó đề xuất phác đồ điều trị phù hợp.

Bác sĩ Basma M’Barek, Trưởng Trung tâm Điều trị Ung thư Hy Vọng tại Bệnh viện FV khẳng định chất lượng trang thiết bị tại Bệnh viện FV, bác sĩ Basma chia sẻ: “Bệnh viện FV đã đầu tư mạnh mẽ về trang thiết bị và đội ngũ kỹ thuật đa chuyên khoa gồm các bác sĩ ung bướu, bác sĩ chẩn đoán hình ảnh,…” (Nguồn đưa tin: khoahocphothong.vn)

4.2. Chi phí hợp lý, hỗ trợ bảo hiểm y tế

Một trong những rào cản lớn khiến nhiều người chần chừ trong việc tầm soát biểu hiện ung thư phổi là chi phí dịch vụ y tế. Hiểu được điều này, Bệnh viện FV cung cấp nhiều gói tầm soát phù hợp với từng nhóm nguy cơ, giúp người bệnh dễ dàng tiếp cận các dịch vụ chất lượng cao với mức chi phí hợp lý.

Ngoài ra, bệnh viện cũng hỗ trợ thanh toán bảo hiểm y tế và bảo hiểm sức khỏe từ nhiều công ty bảo hiểm lớn, giúp giảm gánh nặng tài chính cho bệnh nhân. Việc chủ động tầm soát không chỉ giúp phát hiện bệnh sớm mà còn tiết kiệm chi phí điều trị so với khi bệnh đã tiến triển đến giai đoạn muộn.

Bác sĩ Basma M’Barek nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tầm soát ung thư định kỳ: “Có đến 90% trường hợp mắc ung thư được chữa khỏi khi phát hiện bệnh ở giai đoạn đầu tiên. Thế nên rất đau lòng khi phải chứng kiến các bệnh nhân đến đây ở giai đoạn chỉ có 20% cơ hội chữa khỏi bệnh.” (Nguồn đưa tin: Báo Dân Trí)

5. Kết luận – Chủ động kiểm soát nguy cơ để bảo vệ sức khỏe

Nguyên nhân ung thư phổi không chỉ giới hạn ở thuốc lá mà còn bao gồm nhiều yếu tố như ô nhiễm không khí, hóa chất độc hại và đột biến gen. Chính vì vậy, bất kỳ ai cũng có nguy cơ mắc bệnh ung thư phổi, kể cả những người không hút thuốc. Thực tế, do biểu hiện ung thư phổi ở giai đoạn sớm thường không rõ ràng, nhiều bệnh nhân chỉ phát hiện khi bệnh đã tiến triển nặng, làm giảm đáng kể khả năng điều trị thành công.

Tuy nhiên, ung thư phổi không phải là một bản án tử. Việc thay đổi lối sống lành mạnh, hạn chế tiếp xúc với các tác nhân gây bệnh và đặc biệt là tầm soát định kỳ có thể giúp giảm nguy cơ mắc bệnh. Nhờ các công nghệ chẩn đoán tiên tiến như chụp CT liều thấp (LDCT), dấu hiệu của ung thư phổi có thể được phát hiện ngay từ giai đoạn đầu, giúp tăng tỷ lệ sống sót lên đáng kể.

Nếu bạn thuộc nhóm nguy cơ cao và thường đối mặt với các nguyên nhân ung thư phổi hoặc có triệu chứng nghi ngờ, đừng chần chừ! Hãy đến ngay Bệnh viện FV để được khám tầm soát ung thư kịp thời và bảo vệ sức khỏe của chính mình cũng như những người thân yêu. Chủ động phòng ngừa chính là chìa khóa giúp bạn kiểm soát bệnh tật và tận hưởng cuộc sống trọn vẹn hơn.

Thông tin liên hệ Bệnh viện FV:

• Số điện thoại: (028) 35 11 33 33
• Website: https://www.fvhospital.com/vi/

Địa chỉ Bệnh viện FV: 6 Nguyễn Lương Bằng, Nam Sài Gòn (Phú Mỹ Hưng), Q7, Tp HCM