Nhồi máu cơ tim: Cách xử trí và phương pháp sơ cứu nhồi máu cơ tim tốt nhất

Theo thống kê, nhồi máu cơ tim là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến tử vong, nhất là với những người mắc bệnh tim mạch. Thông thường, các cơn nhồi máu cơ tim xảy ra đột ngột, khó đoán trước. Tuy nhiên, việc nắm vững cách xử trí và áp dụng hiệu quả các phương pháp sơ cứu có thể giúp giảm nguy hiểm rất cao. 

1. Nhồi máu cơ tim – “Sát thủ thầm lặng” và cuộc đua với thời gian

Nhồi máu cơ tim (NMCT) là một trong những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trên toàn cầu. Theo số liệu của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mỗi năm có hàng triệu trường hợp mắc mới, trong đó không ít ca dẫn đến tử vong do không được cấp cứu kịp thời.

Bệnh lý này được xem là một “kẻ giết người thầm lặng” vì nó có thể xảy ra đột ngột mà không có bất kỳ dấu hiệu cảnh báo rõ ràng nào, ngay cả với những người không có tiền sử bệnh tim. 

Đặc biệt, nhiều bệnh nhân không nhận biết được dấu hiệu nhồi máu cơ tim, vẫn sinh hoạt bình thường cho đến khi cơn đau tim ập đến, dẫn đến chậm trễ trong việc cấp cứu khiến họ rơi vào tình huống nguy kịch, làm tăng nguy cơ tử vong hoặc để lại di chứng nặng nề.

Điều quan trọng nhất trong việc cấp cứu nhồi máu cơ tim chính là thời gian. Thời gian là yếu tố quyết định. Theo các bác sĩ tim mạch, có một thời điểm được gọi là “khung giờ vàng”, diễn ra trong khoảng 90 – 120 phút. Đây thời điểm quan trọng để can thiệp y tế, giúp cứu sống bệnh nhân và hạn chế tổn thương tim vĩnh viễn. Nếu được sơ cứu đúng cách và đưa đến bệnh viện kịp thời, khả năng sống sót sẽ tăng cao.

Ngược lại, nếu qua thời gian này mà bệnh nhân chưa được xử lý đúng cách, cơ tim sẽ bị tổn thương nghiêm trọng, làm tăng nguy cơ tử vong hoặc để lại di chứng vĩnh viễn. 

Với bài viết này, Bệnh viện FV sẽ giúp bạn hiểu rõ về nhồi máu cơ tim, những dấu hiệu cảnh báo quan trọng cũng như cách sơ cứu NHANH – CHÍNH XÁC – HIỆU QUẢ để bảo vệ tính mạng của người bệnh.

2. Hiểu đúng về nhồi máu cơ tim: Nguyên nhân và cơ chế xảy ra cơn nhồi máu

2.1 Nhồi máu cơ tim là gì?

Nhồi máu cơ tim xảy ra khi dòng máu nuôi cơ tim bị tắc nghẽn hoàn toàn. Nguyên nhân dẫn đến tắc nghẽn thường do cục máu đông hình thành trong lòng động mạch vành. Khi mạch máu bị tắc, tim không được cung cấp oxy, dẫn đến hoại tử tế bào tim chỉ sau 20 – 40 phút. 

Nếu bệnh nhân không được cấp cứu kịp thời, vùng cơ tim bị hoại tử sẽ ngày càng lan rộng, dẫn đến suy tim, loạn nhịp tim hoặc ngừng tim đột ngột.

2.2 Nguyên nhân chính gây ra nhồi máu cơ tim

Nhồi máu cơ tim không xảy ra đột ngột mà thường là kết quả của một quá trình tích tụ dần dần trong cơ thể. Một số nguyên nhân chính bao gồm:

• Mảng xơ vữa trong động mạch vành bị vỡ: Các mảng bám xơ vữa (gồm cholesterol, chất béo, canxi) tích tụ trong động mạch vành theo thời gian. Khi một mảng xơ vữa bị nứt vỡ, cơ thể phản ứng bằng cách tạo cục máu đông để “vá” chỗ tổn thương. Tuy nhiên, cục máu đông này có thể chặn hoàn toàn dòng máu, dẫn đến thiếu máu cơ tim cấp tính.
• Sự hình thành huyết khối quá nhanh: Một số bệnh nhân có cơ địa dễ đông máu, làm tăng nguy cơ tắc nghẽn mạch máu.
• Co thắt động mạch vành: Một số trường hợp, dù không có xơ vữa, nhưng mạch vành vẫn bị co thắt mạnh, gây tắc nghẽn tạm thời, ngăn chặn lưu lượng máu đến tim, gây nên thiếu máu cơ tim. Hiện tượng này có thể xảy ra do căng thẳng, hút thuốc lá, lạnh đột ngột hoặc lạm dụng chất kích thích.
• Các bệnh lý nền: Người mắc một số bệnh lý như cao huyết áp, tiểu đường hay béo phì có nguy cơ bị nhồi máu cơ tim cao hơn những người khỏe mạnh.

2.3 Hậu quả nếu không xử trí kịp thời

Như đã đề cập, nếu qua khoảng thời gian 20 – 40 phút khi xảy ra nhồi máu cơ tim mà người bệnh không được xử trí kịp thời và đúng cách gây nguy hiểm rất lớn đến tính mạng người bệnh. Cụ thể: 

• Suy tim cấp: Khi một phần cơ tim bị hoại tử, khả năng bơm máu của tim bị suy giảm, gây tụt huyết áp, phù phổi cấp, nguy hiểm đến tính mạng.
• Loạn nhịp tim nguy hiểm: Nhồi máu cơ tim có thể làm gián đoạn hoạt động điện trong tim, gây rối loạn nhịp tim như rung thất, nhịp nhanh thất và có thể dẫn đến ngừng tim đột ngột.
• Tử vong nhanh chóng: Nếu không được cấp cứu kịp thời, bệnh nhân có thể mất mạng chỉ trong vòng vài giờ sau cơn nhồi máu. Thống kê cho thấy, có tới 50% số ca tử vong do nhồi máu cơ tim xảy ra trước khi bệnh nhân đến bệnh viện.

Vì vậy, việc nhận diện sớm và can thiệp nhanh chóng có thể quyết định sự sống còn của bệnh nhân.

3. Dấu hiệu nhận biết sớm nhồi máu cơ tim

Việc nhận biết sớm dấu hiệu nhồi máu cơ tim và xử trí phù hợp, kịp thời sẽ giúp bệnh nhân có cơ hội sống cao hơn. Tuy nhiên, không phải ai cũng có triệu chứng rõ ràng. Một số người không hề cảm thấy đau ngực hay khó thở mà chỉ xuất hiện các triệu chứng mơ hồ như mệt mỏi, buồn nôn, khó thở. Vì vậy, hiểu rõ về triệu chứng ở từng nhóm đối tượng là rất quan trọng.

3.1 Nhóm triệu chứng điển hình (phổ biến ở nam giới)

Dấu hiệu nhồi máu cơ tim ở nam giới thông thường biểu hiện rõ ràng hơn, với các triệu chứng như:

• Đau thắt ngực dữ dội: Cảm giác bị đè ép, bóp nghẹt, cơn đau có thể lan ra cánh tay trái, cổ hoặc hàm.
• Khó thở đột ngột: Người bệnh cảm thấy khó hít thở, có thể kèm theo cảm giác ngạt thở.
• Vã mồ hôi lạnh: Da tái nhợt, mồ hôi chảy nhiều dù không vận động.
• Buồn nôn, nôn mửa: Xuất hiện không rõ nguyên nhân.

3.2 Nhóm triệu chứng không điển hình (phổ biến ở phụ nữ và người già)

Không giống như nam giới, phụ nữ và người cao tuổi có thể gặp các triệu chứng nhồi máu cơ tim không điển hình, dễ bị nhầm lẫn với bệnh lý khác:

• Mệt mỏi cực độ: Cảm giác kiệt sức không rõ nguyên nhân, ngay cả khi không vận động nhiều. Nhiều phụ nữ chỉ cảm thấy mệt mỏi mà không hề đau ngực trước khi cơn nhồi máu xảy ra.
• Chóng mặt, choáng váng: Thiếu máu lên não có thể khiến bệnh nhân mất thăng bằng, cảm giác đứng không vững.
• Khó chịu ở bụng, đầy hơi, đau giống trào ngược dạ dày: Một số trường hợp nhồi máu cơ tim có triệu chứng tương tự viêm dạ dày, khiến người bệnh chủ quan.
• Hồi hộp, tim đập nhanh bất thường: Nhịp tim tăng hoặc loạn nhịp mà không có lý do rõ ràng.

Nếu phát hiện bạn hay người thân có bất kỳ dấu hiệu nào kể trên, đừng chủ quan. Hãy gọi cấp cứu ngay lập tức để được hỗ trợ kịp thời.

4. Sơ cứu “Nhanh – Đúng cách” khi gặp người bị nhồi máu cơ tim

Khi một người lên cơn nhồi máu cơ tim, mỗi phút trôi qua đều tăng nguy cơ tổn thương cơ tim vĩnh viễn. Sơ cứu đúng cách có thể giúp duy trì sự sống cho bệnh nhân trước khi cấp cứu chuyên sâu.

Khi gặp người bị nhồi máu cơ tim chúng ta nên xử trí như thế nào? Nhiều người vì chưa nắm rõ về bệnh lý này cũng như chưa biết cách ứng phó hoặc không giữ được thái độ bình tĩnh dẫn đến bỏ lỡ “khung giờ vàng”. Vì thế, trước tiên bạn cần hiểu mục tiêu sơ cứu và thực hiện quy trình sơ cứu dưới đây.

4.1 Mục tiêu sơ cứu

Việc sơ cứu trước tiên nhằm mục tiêu duy trì sự tỉnh táo cho bệnh nhân đồng thời ngăn chặn tổn thương tim lan rộng. Sau bước sơ cứu cần gọi cấp cứu ngay lập tức và đưa bệnh nhân đến bệnh viện càng nhanh càng tốt để các bác sĩ có chuyên môn kịp thời điều trị.

4.2 Quy trình sơ cứu đúng cách

Bước 1: Gọi cấp cứu ngay lập tức – Ưu tiên bệnh viện có can thiệp tim mạch

Ghi nhớ số cấp cứu 115. Ưu tiên đưa bệnh nhân đến những cơ sở y tế có can thiệp tim mạch. Nếu có điều kiện, đưa ngay đến Bệnh viện FV vì nơi đây có đội ngũ cấp cứu tim mạch 24/7 với quy trình “cấp cứu trước – tính viện phí sau”, đảm bảo xử lý nhanh nhất.

FV đạt tiêu chuẩn quốc tế, triển khai quy chuẩn  70 phút vàng, tối ưu thời gian cấp cứu, giúp mở động mạch bị tắc trong thời gian sớm nhất (quy chuẩn cấp cứu tim mạch này của FV còn cao hơn cả quy chuẩn 90 phút vàng của quốc tế).

Một lưu ý quan trọng, tuyệt đối không tự lái xe chở bệnh nhân đến bệnh viện nếu không có người đi cùng hỗ trợ vì họ có thể bất tỉnh giữa đường.

Bước 2: Giữ bình tĩnh, đặt bệnh nhân ở tư thế đúng

• Tư thế phù hợp nhất là cho bệnh nhân nằm ngửa, đầu hơi nâng cao, giữ yên tĩnh để giảm áp lực lên tim.
• Quần áo bệnh nhân nên được nới lỏng, tránh gây áp lực lên ngực khiến bệnh nhân có cảm giác khó thở.
• Giữ bệnh nhân tỉnh táo, động viên họ thở chậm và sâu để tránh hoảng loạn.

Bước 3: Hỗ trợ bệnh nhân uống thuốc (nếu có)

• Nếu bệnh nhân đã được bác sĩ kê đơn thuốc nitroglycerin, có thể đặt 1 viên dưới lưỡi để giúp giãn mạch.
• Trường hợp bệnh nhân không dị ứng, cho bệnh nhân nhai một viên aspirin (160 – 325mg) để giảm nguy cơ hình thành cục máu đông.

Bước 4: Nếu bệnh nhân bất tỉnh, tiến hành hồi sức tim phổi (CPR)

• Kiểm tra phản ứng của bệnh nhân bằng cách gọi lớn, lay nhẹ vai và kiểm tra hơi thở và mạch. Nếu bệnh nhân ngừng tim, cần thực hiện CPR ngay.
• Nếu bệnh nhân bất tỉnh, không thở, cần ép tim ngoài lồng ngực ngay lập tức. Kỹ thuật ép tim ngoài lồng ngực đúng: 100 – 120 lần/phút, sâu khoảng 5cm, giữ nhịp đều.
• Dùng máy sốc tim (AED) nếu có sẵn.

Lưu ý quan trọng: Không để bệnh nhân tự đi lại, ho khan liên tục hoặc uống nước – những cách này không giúp cải thiện tình trạng mà có thể làm nặng hơn.

5. Vì sao cấp cứu nhồi máu cơ tim tại Bệnh viện FV là lựa chọn tối ưu?

5.1 Cứu người trước, viện phí sau

Đối với những bệnh lý như nhồi máu cơ tim, việc xử trí nhanh chóng chính là yếu tố quan trọng quyết định lớn đến tính mạng của người bệnh. Bệnh viện FV có chính sách cấp cứu trước, xử lý tình huống khẩn cấp mà không yêu cầu thanh toán ngay.

5.2 Quy chuẩn 70 phút vàng

Bệnh viện FV triển khai hệ thống can thiệp mạch vành cấp cứu 24/7, giúp mở mạch máu bị tắc trong thời gian ngắn nhất.

• Bệnh viện sử dụng phương pháp chụp mạch vành và đặt stent nhanh chóng để tái thông động mạch, giúp bệnh nhân phục hồi nhanh chóng, giảm thiểu biến chứng suy tim.
• Tỷ lệ thành công cao, giảm nguy cơ biến chứng suy tim sau nhồi máu.

Đặc biệt, thay vì thực hiện cấp cứu trong khung giờ khoảng 90 – 120 phút theo tiêu chuẩn chung của ngành y tế, quy chuẩn “70 phút vàng” đang áp dụng tại Bệnh viện FV với mục tiêu rút ngắn thời gian cấp cứu tối đa để tái tạo dòng máu nuôi tim – thời gian cấp cứu tại Bệnh viện FV sẽ diễn ra trong vòng 70 phút. 

TS.BS Hồ Minh Tuấn – Trưởng khoa Tim mạch và Tim mạch can thiệp, Bệnh viện FV nhắn nhủ: “Thời gian vàng trong cấp cứu tim mạch rất quan trọng. Đừng bỏ lỡ giờ vàng khi cấp cứu người bệnh tim mạch. Càng để lâu thì càng gây ra các biến chứng lâu dài cho tim và đáng tiếc hơn là bệnh nhân sẽ tử vong. Hãy đưa ngay đến bệnh viện có khoa tim mạch gần nhất và đừng tự ý cho sử dụng thuốc theo kinh nghiệm”.

5.3 Đội ngũ bác sĩ tim mạch hàng đầu và trang thiết bị tiên tiến

Bệnh viện FV sở hữu đội ngũ bác sĩ chuyên môn cao, có kinh nghiệm dày dạn trong cấp cứu tim mạch. Bên cạnh đó, hệ thống trang thiết bị tiên tiến của bệnh viện đạt chuẩn quốc tế về can thiệp tim mạch.

1. Tuấn khẳng định: “Năng lực điều trị bệnh tim mạch của Việt Nam không thua kém thế giới đâu, cái chúng ta thiếu chỉ là máy móc, phương tiện và nguồn tài chính phục vụ cho các công trình nghiên cứu mà thôi. Rất may mắn là tại FV, những hạn chế đó đã được khắc phục và những bác sĩ như tôi có thể toàn tâm toàn ý, không cần đắn đo khi cứu người”.

6. Hãy hành động ngay để bảo vệ trái tim

Nhồi máu cơ tim là một trong những bệnh lý nguy hiểm nhất, có thể gây tử vong nếu không được phát hiện và xử trí kịp thời. Tuy nhiên, nếu nhận diện được dấu hiệu sớm và có biện pháp sơ cứu đúng cách, bệnh nhân sẽ có cơ hội sống cao hơn và giảm thiểu tổn thương tim.

Bệnh viện FV khuyến cáo mọi người nên chủ động phòng ngừa nhồi máu cơ tim bằng cách:

• Duy trì lối sống lành mạnh: Ăn uống khoa học, tăng cường rau xanh, giảm chất béo và muối.
• Tập thể dục đều đặn: Ít nhất 30 phút/ngày để duy trì sức khỏe tim mạch.
• Kiểm soát các yếu tố nguy cơ: Nếu bạn có tiền sử cao huyết áp, tiểu đường, mỡ máu cao, hãy thường xuyên kiểm tra sức khỏe.
• Không hút thuốc lá, hạn chế rượu bia: Đây là những yếu tố làm tăng nguy cơ tắc nghẽn động mạch.
• Thăm khám tim mạch định kỳ: Đặc biệt với những người trên 40 tuổi, cần kiểm tra sức khỏe tim mạch để phát hiện sớm bất kỳ dấu hiệu bất thường nào.

Khi xảy ra cơn nhồi máu cơ tim, điều quan trọng nhất là gọi cấp cứu ngay lập tức và thực hiện sơ cứu đúng cách. Đưa bệnh nhân đến bệnh viện có chuyên khoa tim mạch càng sớm càng tốt để tận dụng “70 phút vàng” trong điều trị. 

Bệnh viện FV là một trong những địa chỉ hàng đầu về can thiệp tim mạch, với đội ngũ bác sĩ chuyên môn cao và trang thiết bị hiện đại. Nếu bạn cần hỗ trợ chăm sóc sức khỏe tim mạch, hãy liên hệ ngay với FV để được tư vấn kịp thời.

Thông tin Bệnh viện FV:

• Số điện thoại: (028) 35 11 35 00
• Website: https://www.fvhospital.com/vi/

Địa chỉ Bệnh viện FV: 6 Nguyễn Lương Bằng, Nam Sài Gòn (Phú Mỹ Hưng), Q7, Tp HCM