TRẦM CẢM LÀ GÌ?

Trầm cảm không chỉ là cảm giác buồn bã hay trải qua một vài ngày khó khăn. Đây là một tình trạng sức khỏe tâm thần nghiêm trọng ảnh hưởng đến tâm trạng, suy nghĩ và hoạt động hàng ngày của một người. Trong khi nỗi buồn là phản ứng cảm xúc bình thường, nó giúp chúng ta sống chậm lại và suy ngẫm sau mất mát hoặc thất vọng, thì nỗi buồn kéo dài vượt quá vai trò hữu ích sẽ trở thành trầm cảm. Trầm cảm mang theo những cảm xúc dai dẳng như tuyệt vọng, trống rỗng và mất hứng thú với cuộc sống. Nếu không được điều trị, nó có thể ảnh hưởng đáng kể đến công việc, các mối quan hệ và sức khỏe tổng thể.

MỨC ĐỘ PHỔ BIẾN VÀ MỨC ĐỘ NGHIÊM TRỌNG CỦA TRẦM CẢM NHƯ THẾ NÀO?

Trầm cảm là một rối loạn sức khỏe tâm thần phổ biến. Khoảng 5% trẻ em trong độ tuổi đi học sẽ bị trầm cảm. Khoảng 1 trên 6 người sẽ bị trầm cảm vào một thời điểm nào đó trong cuộc đời. Theo ước tính, hơn 300 triệu người trên toàn thế giới mắc chứng trầm cảm.

CÁC LOẠI TRẦM CẢM

Trầm cảm có nhiều dạng với những đặc điểm riêng biệt. Sau đây là một số loại phổ biến:

• Rối loạn trầm cảm chủ yếu: một dạng nặng đặc trưng bởi cảm giác buồn bã và tuyệt vọng dai dẳng, nó làm thay đổi giấc ngủ và cảm giác thèm ăn, khó tập trung và mất hứng thú với các hoạt động;
• Rối loạn trầm cảm dai dẳng: tâm trạng chán nản mạn tính kéo dài ít nhất 2 năm, thường có các triệu chứng nhẹ hơn nhưng kéo dài;
• Rối loạn mất điều hòa cảm xúc: được xác định bằng những cơn nóng giận dữ dội và cáu kỉnh mạn tính ở trẻ em và thanh thiếu niên, xảy ra thường xuyên trong một năm hoặc lâu hơn;
• Rối loạn cảm xúc chu kỳ kinh: một dạng nặng của hội chứng tiền kinh nguyệt được biểu hiện bằng những thay đổi dữ dội về mặt tâm trạng, cáu kỉnh và trầm cảm trong một tuần trước kỳ kinh nguyệt;
• Trầm cảm sau sinh: ảnh hưởng đến các bà mẹ mới sinh con, biểu hiện bằng nỗi buồn dữ dội, lo lắng và khó khăn trong việc gắn kết với em bé;
• Trầm cảm không điển hình: một dạng đặc biệt trong đó tâm trạng chán nản có thể tạm thời được cải thiện nhờ các sự kiện tích cực.

CÁC DẤU HIỆU VÀ TRIỆU CHỨNG CỦA TRẦM CẢM

Các triệu chứng của bệnh trầm cảm có thể khác nhau, nhưng các dấu hiệu phổ biến bao gồm:

• Nỗi buồn dai dẳng hoặc tuyệt vọng: cảm thấy chán nản hầu như cả ngày, và ngày nào cũng vậy;
• Mất hứng thú hoặc niềm vui: giảm hứng thú hoặc không tìm thấy niềm vui trong các hoạt động mà trước đây từng cảm thấy thú vị;
• Mệt mỏi hoặc cạn năng lượng: cảm thấy kiệt sức về mặt thể chất, ngay cả sau khi nghỉ ngơi;
• Thay đổi cảm giác thèm ăn hoặc cân nặng: tăng hoặc giảm cân đáng kể, hoặc thay đổi thói quen ăn uống;
• Rối loạn giấc ngủ: khó đi vào giấc ngủ, khó duy trì giấc ngủ hoặc ngủ quá nhiều;
• Khó tập trung: gặp khó khăn trong việc tập trung, đưa ra quyết định hoặc ghi nhớ mọi việc;
• Suy nghĩ về cái chết hoặc tự tử: liên tục có những suy nghĩ về cái chết hoặc tự tử.

TRẦM CẢM NGHIÊM TRỌNG ĐẾN MỨC NÀO?

Tác động của trầm cảm được chia thành 3 mức độ:

• Trầm cảm nhẹ bao gồm các triệu chứng xuất hiện hàng ngày, với tác động ở mức tối thiểu đến cuộc sống;
• Trầm cảm ở mức độ trung bình có thể khiến bạn khó tập trung, khó giao tiếp xã hội hoặc thực hiện công việc, dẫn đến suy giảm một số hoạt động thường ngày;
• Trầm cảm nặng được đánh dấu bằng nỗi buồn dữ dội hoặc sự tuyệt vọng, các triệu chứng về thể chất và sự gián đoạn đáng kể trong công việc, các mối quan hệ và hoạt động hàng ngày.

LÀM THẾ NÀO ĐỂ KIỂM SOÁT TRẦM CẢM?

Trầm cảm có thể điều trị đạt hiệu quả cao. Với sự hỗ trợ phù hợp, hầu hết người bệnh đều cải thiện đáng kể.

Các phương pháp điều trị có thể bao gồm:

• Liệu pháp hành vi nhận thức (CBT) rất hiệu quả trong việc giúp người bệnh hiểu và thay đổi các kiểu suy nghĩ tiêu cực dẫn đến trầm cảm;
• Thuốc chống trầm cảm, chẳng hạn như Thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc (SSRI), có thể giúp làm giảm các triệu chứng;
• Kích thích thần kinh: đối với những người không đáp ứng với các phương pháp điều trị thông thường, kích thích não không xâm lấn như Kích thích từ xuyên lặp lại (rTMS) có thể là một lựa chọn hiệu quả. rTMS sử dụng xung từ để kích thích các vùng não liên quan đến điều hòa tâm trạng;

Để biết thêm thông tin chi tiết, vui lòng xem tài liệu: ‘Kích thích từ xuyên lặp lại để điều trị chứng đau mạn tính’.

• Thay đổi lối sống: duy trì thói quen tập thể dục, ăn uống cân bằng, ngủ đủ giấc và có thể tác động đáng kể đến tâm trạng;
• Hội nhóm hỗ trợ: chia sẻ với những người có cùng trải nghiệm có thể mang lại sự động viên và hỗ trợ tinh thần trong quá trình hồi phục.

LÀM THẾ NÀO ĐỂ HỖ TRỢ NGƯỜI BỊ TRẦM CẢM

Việc hỗ trợ người thân bị trầm cảm có thể là một thách thức, nhưng sự đồng hành của bạn là rất quan trọng. Sau đây là một số cách bạn có thể hỗ trợ họ:

• Lắng nghe mà không phán xét: hãy kiên nhẫn và để họ nói hết về cảm xúc của họ mà không đưa ra giải pháp ngay lập tức;
• Khuyến khích tìm kiếm sự giúp đỡ từ chuyên gia: nhẹ nhàng gợi ý liệu pháp hoặc đánh giá nếu họ chưa từng tham vấn trước đó;
• Giữ kết nối: thường xuyên thăm hỏi và khuyến khích các hoạt động nâng cao sức khỏe, như giao lưu hoặc đi bộ;
• Hỗ trợ nhưng không nuông chiều: mặc dù việc đồng cảm là quan trọng, nhưng tránh khuyến khích những hành vi có thể làm gia tăng sự cô lập hoặc thụ động.

Nguồn tham khảo:

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO)

Viện Sức khỏe Tâm thần Quốc gia (NIMH)

Viện Hàn lâm Tâm thần Trẻ em và Thanh thiếu niên Hoa Kỳ (AACAP)

Hiệp hội Tâm thần Hoa Kỳ (APA)