Mục lục
RỐI LOẠN PHỔ TỰ KỶ (ASD) LÀ GÌ?
ASD là một rối loạn về phát triển ảnh hưởng đến khả năng giao tiếp, hòa nhập xã hội và hành xử phù hợp của một cá nhân. Nó được coi là một ‘phổ’ vì bệnh này có thể có nhiều triệu chứng và có các mức độ suy giảm khác nhau. Những người mắc ASD có thể gặp khó khăn trong tương tác xã hội, khó khăn trong giao tiếp và có hành vi hạn chế hoặc lặp đi lặp lại.
HIỂU VỀ ASD
ASD là một thuật ngữ khái quát dùng để chỉ nhiều tình trạng khác nhau từng được xem là riêng biệt, nhưng hiện đã được hợp nhất thành một chẩn đoán chung. Tùy theo từng cá nhân, mức độ ảnh hưởng của ASD có thể khác nhau. Những tình trạng từng được công nhận trước đây, vẫn có thể được sử dụng một cách không chính thức:
- Rối loạn tự kỷ (tự kỷ điển hình): cá nhân bị bệnh thường gặp khó khăn đáng kể về giao tiếp, thách thức về trí tuệ và có hành vi lặp đi lặp lại;
- Hội chứng Asperger: các triệu chứng nhẹ hơn, chẳng hạn như những thách thức trong tương tác và giao tiếp xã hội, không có sự chậm phát triển đáng kể về ngôn ngữ;
- Rối loạn phát triển lan tỏa: Thuật ngữ được sử dụng khi một cá nhân biểu hiện một số dấu hiệu của chứng tự kỷ nhưng không đáp ứng đầy đủ các tiêu chí của chứng tự kỷ hoặc hội chứng Asperger;
- Rối loạn thoái triển ở trẻ em: một tình trạng hiếm gặp và nghiêm trọng khi trẻ phát triển bình thường rồi thoái triển, mất đi các kỹ năng đã có trước đó, đặc biệt là về ngôn ngữ và kỹ năng vận động.
CÁC TRIỆU CHỨNG PHỔ BIẾN CỦA ASD
Các triệu chứng của ASD có thể khác nhau ở mỗi người nhưng thường bao gồm:
- Dấu hiệu sớm ở trẻ nhỏ bao gồm không giao tiếp bằng mắt, không phản ứng khi được gọi tên, và không chỉ vào đồ vật;
- Khó khăn trong tương tác xã hội, bao gồm hiểu cảm xúc, chia sẻ sở thích, hình thành hoặc duy trì các mối quan hệ; các hành vi lặp đi lặp lại, chẳng hạn như vỗ tay và lắc lư, hoặc tham gia vào cùng một hoạt động hay thói quen lặp đi lặp lại;
- Tập trung hoặc quan tâm sâu sắc đến các chủ đề hoặc hoạt động cụ thể;
- Phản ứng tăng hoặc giảm với các kích thích giác quan như ánh sáng, âm thanh, kết cấu hoặc mùi.
RỐI LOẠN PHỔ TỰ KỶ PHỔ BIẾN VÀ NGHIÊM TRỌNG NHƯ THẾ NÀO?
Tự kỷ ảnh hưởng đến khoảng 1 trên 100 trẻ em trên toàn thế giới, mặc dù tỷ lệ mắc bệnh trên toàn cầu có thể khác nhau. Mức độ ASD có thể dao động từ nhẹ đến nghiêm trọng khi một số cá nhân cần nhiều sự hỗ trợ trong cuộc sống hàng ngày, trong khi những cá nhân khác có thể sinh hoạt độc lập và hoạt động tốt.
KIỂM SOÁT ASD NHƯ THẾ NÀO?
ASD sẽ cải thiện đáng kể nếu được chẩn đoán và can thiệp sớm, vì khi hỗ trợ sớm trẻ có có xu hướng phát triển các kỹ năng giao tiếp, kỹ năng xã hội và kỹ năng thích nghi tốt hơn.
- Liệu pháp hành vi: Phân tích hành vi ứng dụng (ABA) có thể cải thiện giao tiếp và giảm các hành vi khó kiểm soát;
- Ngôn ngữ trị liệu: tập trung vào việc cải thiện kỹ năng giao tiếp, cả bằng ngôn ngữ và phi ngôn ngữ;
- Liệu pháp nghề nghiệp: giúp kiểm soát độ nhạy cảm của giác quan và cải thiện các kỹ năng vận động và các nhiệm vụ sinh hoạt hàng ngày;
- Đào tạo kỹ năng xã hội: giúp cá nhân cải thiện tương tác xã hội và xây dựng các mối quan hệ;
- Thuốc: có thể kê đơn thuốc để điều trị các triệu chứng liên quan như lo âu, cáu kỉnh hoặc hung hăng; tuy nhiên, không có loại thuốc nào có thể chữa khỏi chứng tự kỷ.
Khi nào cần can thiệp
Trẻ em từ 6 tháng tuổi có thể biểu hiện các dấu hiệu của ASD và có thể chẩn đoán được khi trẻ được 1,5 tuổi. Đối với người lớn gặp khó khăn trong giao tiếp và tương tác xã hội, việc thăm khám với chuyên gia có thể giúp xác định rõ liệu những vấn đề này có liên quan đến ASD hay là dấu hiệu của một rối loạn khác để có thể đưa ra sự hỗ trợ và can thiệp phù hợp giúp cải thiện đáng kể chức năng hàng ngày và chất lượng cuộc sống.
Tham vấn và điều trị tại Bệnh viện FV
Tại Bệnh viện FV, các chuyên gia sức khỏe tâm thần của chúng tôi cung cấp các dịch vụ chẩn đoán và liệu pháp điều trị toàn diện cho những người mắc chứng tự kỷ. Nếu bạn hoặc người thân cần hỗ trợ, chúng tôi luôn sẵn sàng giúp đỡ.
Bạn không đơn độc. Vì có chúng tôi luôn sẵn sàng giúp đỡ.
Nguồn tham khảo:
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO)
Viện Sức khỏe Tâm thần Quốc gia (NIMH)
Viện Hàn lâm Tâm thần Trẻ em và Thanh thiếu niên Hoa Kỳ (AACAP)
Hiệp hội Tâm thần Hoa Kỳ (APA)
