Bệnh thiếu máu cơ tim cục bộ là gì? Ai dễ mắc bệnh thiếu máu cơ tim cục bộ?

Bệnh thiếu máu cơ tim cục bộ mạn tính là một dạng bệnh tim mạch nguy hiểm, diễn tiến âm thầm nhưng có thể gây đột tử nếu không được kiểm soát đúng cách. Nhiều người chủ quan với những cơn đau thắt ngực thoáng qua, để rồi bỏ lỡ “thời điểm vàng” điều trị. Vậy dấu hiệu nào là cảnh báo sớm? Liệu thiếu máu cơ tim có thể chữa khỏi hay chỉ có thể sống chung suốt đời? Câu trả lời phụ thuộc vào việc bạn phát hiện bệnh sớm đến mức nào và lựa chọn cơ sở điều trị có chất lượng ra sao.

1. Thiếu máu cơ tim cục bộ là gì? Nguyên nhân, biểu hiện, cách điều trị và phòng ngừa

Thiếu máu cơ tim cục bộ thuộc nhóm các bệnh lý tim mạch thường gặp hiện nay. Hiểu rõ về bệnh thiếu máu cơ tim cục bộ để có cách nhận biết và phòng ngừa bệnh từ giai đoạn sớm. 

1.1 Bệnh thiếu máu cơ tim cục bộ là gì?

Bệnh thiếu máu cơ tim cục bộ (hay thiếu máu cơ tim, tim thiếu máu cục bộ) là một dạng rối loạn tuần hoàn tim xảy ra khi lưu lượng máu đến cơ tim bị giảm, khiến tim không nhận đủ oxy để hoạt động bình thường. Đây là biểu hiện điển hình của bệnh lý động mạch vành, nguyên nhân hàng đầu gây tử vong trên toàn cầu, vượt cả ung thư và đột quỵ.

Hệ thống động mạch vành bao gồm động mạch liên thất trước, động mạch mũ và động mạch vành phải có nhiệm vụ cung cấp máu nuôi tim. Khi các mạch máu này bị hẹp do xơ vữa động mạch, hoặc bị tắc bởi cục máu đông, dòng máu đến tim sẽ bị gián đoạn, gây ra tình trạng thiếu máu cơ tim.

Tùy theo mức độ tổn thương, bệnh được chia thành hai nhóm: hội chứng vành cấp (gây nhồi máu cơ tim cấp tính) và đau thắt ngực ổn định (còn gọi là thiếu máu cơ tim cục bộ mạn tính).

1.2 Nguyên nhân thường gặp 

• Xơ vữa động mạch: Mảng bám cholesterol, canxi và tế bào viêm tích tụ trong thành mạch máu, làm hẹp hoặc tắc lòng mạch.
• Cục máu đông: Hình thành đột ngột tại vị trí mảng xơ vữa hoặc từ nơi khác trôi đến, gây tắc nghẽn mạch vành cấp tính.

1.3 Biểu hiện bệnh tim mạch liên quan đến thiếu máu cơ tim cục bộ

Triệu chứng thiếu máu cơ tim cục bộ rất đa dạng, có thể điển hình hoặc âm thầm, khiến việc phát hiện trở nên khó khăn:

• Đau thắt ngực: Cảm giác bóp nghẹt, nặng tức ở ngực trái, lan ra vai, hàm hoặc cánh tay.
• Khó thở khi gắng sức: Do cơ tim không được cung cấp đủ oxy.
• Mệt mỏi kéo dài: Kể cả khi không vận động nặng.
• Buồn nôn, vã mồ hôi lạnh: Đặc biệt ở người lớn tuổi hoặc nữ giới.
• Rối loạn nhịp tim: Nhịp nhanh, chậm bất thường hoặc loạn nhịp.

Một số trường hợp thiếu máu cơ tim không gây triệu chứng rõ ràng, còn gọi là “thiếu máu cơ tim thầm lặng”, làm tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim bất ngờ.

1.4 Điều trị bệnh thiếu máu cơ tim

Điều trị cần phối hợp nhiều biện pháp nhằm cải thiện tưới máu cơ tim và kiểm soát các yếu tố nguy cơ:

• Thay đổi lối sống: Ăn uống lành mạnh, bỏ thuốc lá, tăng cường vận động, kiểm soát cân nặng, huyết áp, cholesterol và đường huyết.
• Dùng thuốc: Bao gồm thuốc giãn mạch vành, thuốc chống đông, thuốc hạ mỡ máu, thuốc chẹn beta hoặc ức chế men chuyển.
• Can thiệp mạch vành: Nong mạch bằng bóng, đặt stent hoặc phẫu thuật bắc cầu động mạch vành nếu tổn thương nặng.

1.5 Phòng ngừa thiếu máu cơ tim hiệu quả

• Khám tim mạch định kỳ, đặc biệt với người có tiền sử tăng huyết áp, đái tháo đường, hút thuốc lá hoặc có người thân mắc bệnh tim mạch.
• Tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ.
• Kiểm soát tốt các yếu tố nguy cơ và duy trì lối sống lành mạnh là chìa khóa để phòng bệnh hiệu quả.

2. Ai dễ mắc bệnh thiếu máu cơ tim cục bộ?

Bệnh thiếu máu cơ tim cục bộ không chỉ là nỗi lo của riêng người cao tuổi mà đang có xu hướng trẻ hóa, đặc biệt ở những người có yếu tố nguy cơ cao. Nhận diện đúng nhóm đối tượng dễ mắc bệnh là bước đầu tiên để phòng ngừa sớm và bảo vệ sức khỏe tim mạch một cách hiệu quả.

2.1 Người lớn tuổi 

Nguy cơ mắc thiếu máu cơ tim tăng dần theo tuổi, đặc biệt:

• Nam giới từ 45 tuổi trở lên.
• Nữ giới sau tuổi 55, khi nồng độ estrogen giảm, làm giảm khả năng bảo vệ mạch máu.

Trước tuổi mãn kinh, nữ giới có nguy cơ thấp hơn nam giới nhờ tác động bảo vệ mạch vành của nội tiết tố estrogen. Tuy nhiên, sau mãn kinh, nguy cơ gần như tương đương.

2.2 Người có tiền sử bệnh lý tim mạch

Những người từng mắc các biểu hiện bệnh tim mạch như:

• Nhồi máu cơ tim
• Đau thắt ngực ổn định hoặc không ổn định
• Suy tim

… đều có nguy cơ cao tái phát bệnh thiếu máu cơ tim nếu không được kiểm soát tốt các yếu tố nền.

2.3 Tiền sử gia đình có người mắc bệnh tim

Yếu tố di truyền đóng vai trò quan trọng. Nếu trong gia đình có người thân mắc bệnh động mạch vành sớm (trước 55 tuổi ở nam hoặc 65 tuổi ở nữ), nguy cơ mắc bệnh sẽ tăng gấp nhiều lần, kể cả khi người bệnh không có yếu tố nguy cơ điển hình.

2.4 Người mắc các bệnh mạn tính

Các bệnh lý chuyển hóa là nguyên nhân âm thầm gây tổn thương nội mạc mạch máu, bao gồm:

• Tăng huyết áp: Gây căng thẳng cho thành mạch, thúc đẩy xơ vữa động mạch.
• Đái tháo đường: Tăng nguy cơ tổn thương mao mạch và mạch máu lớn, giảm tưới máu cơ tim.
• Rối loạn lipid máu: Cholesterol LDL cao làm hình thành mảng bám trong động mạch vành.

Những người mắc đồng thời nhiều bệnh lý nền sẽ có nguy cơ bị thiếu máu cơ tim cao hơn đáng kể so với người khỏe mạnh.

2.5 Hút thuốc lá và lạm dụng rượu bia

• Thuốc lá làm giảm oxy máu, tăng co thắt mạch và tổn thương nội mạc, dẫn đến hẹp động mạch vành.
• Rượu bia, nếu dùng quá mức, cũng góp phần làm rối loạn chuyển hóa lipid và tăng huyết áp, từ đó thúc đẩy tiến triển bệnh mạch vành.

2.6 Lối sống không lành mạnh

• Ít vận động thể chất, ngồi nhiều, không tập thể dục đều đặn làm tăng nguy cơ béo phì và hội chứng chuyển hóa.
• Căng thẳng kéo dài, stress mạn tính kích thích hệ thần kinh giao cảm, gây tăng nhịp tim và huyết áp, ảnh hưởng xấu đến sức khỏe tim mạch.
• Chế độ ăn nhiều chất béo xấu (trans fat, cholesterol) và đường đơn làm gia tăng hình thành mảng xơ vữa động mạch.

2.7 Béo phì và thừa cân

Béo phì không chỉ là yếu tố nguy cơ, mà còn liên quan đến nhiều rối loạn chuyển hóa khác như tăng đường máu, rối loạn lipid và huyết áp cao, tất cả đều góp phần thúc đẩy bệnh thiếu máu cơ tim.

(*) Lưu ý: Nhiều người mắc thiếu máu cơ tim không có triệu chứng rõ ràng trong giai đoạn đầu, hoặc chỉ xuất hiện thoáng qua như đau ngực nhẹ, mệt mỏi khi gắng sức. Đây là biểu hiện bệnh tim mạch cần được cảnh giác cao độ, đặc biệt với các nhóm nguy cơ kể trên. Việc chủ động tầm soát sức khỏe tim mạch định kỳ là cách hiệu quả để phát hiện sớm bệnh, từ đó điều trị kịp thời và ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm như nhồi máu cơ tim hay suy tim mạn tính.

3. Bệnh thiếu máu cơ tim cục bộ có nguy hiểm không? Hậu quả nếu không phát hiện và điều trị sớm

Bệnh thiếu máu cơ tim là một trong những bệnh lý tim mạch nguy hiểm nhất, bởi quá trình tiến triển âm thầm nhưng có thể để lại hậu quả nghiêm trọng nếu không được chẩn đoán và xử trí kịp thời. Khi lượng máu đến nuôi cơ tim không đủ trong thời gian dài, toàn bộ cấu trúc và chức năng của tim đều có nguy cơ bị tổn thương, dẫn đến hàng loạt biến chứng đe dọa tính mạng.

3.1 Thiếu máu cơ tim cục bộ có thể dẫn đến nhồi máu cơ tim 

Đây là hệ quả nghiêm trọng nhất khi động mạch vành bị tắc nghẽn hoàn toàn, khiến một phần cơ tim không nhận đủ oxy và dưỡng chất, dẫn đến hoại tử cơ tim. Nhồi máu cơ tim thường xảy ra đột ngột, với biểu hiện đau thắt ngực dữ dội, khó thở, vã mồ hôi lạnh, thậm chí ngất xỉu.

Nếu không được cấp cứu trong “thời gian vàng” (dưới 90 phút), khả năng cứu sống người bệnh sẽ giảm đáng kể. Nhiều trường hợp tử vong trước khi đến được cơ sở y tế hoặc để lại di chứng nặng nề về chức năng tim.

3.2 Thiếu máu cơ tim có thể gây suy tim 

Khi tình trạng thiếu máu cơ tim kéo dài, các tế bào cơ tim dần bị tổn thương hoặc mất chức năng, làm tim mất khả năng co bóp hiệu quả. Suy tim là hậu quả mạn tính, tiến triển từng giai đoạn, với các biểu hiện rõ rệt như:

• Mệt mỏi thường xuyên
• Khó thở ngay cả khi nghỉ ngơi
• Phù chân, bụng hoặc gan do ứ dịch
• Giảm khả năng gắng sức và vận động

Suy tim không chỉ làm giảm chất lượng sống mà còn gây gánh nặng điều trị lâu dài cho người bệnh và gia đình.

3.3 Thiếu máu cơ tim cục bộ gây rối loạn nhịp tim 

Cơ tim thiếu oxy làm rối loạn hoạt động điện sinh lý trong tim, gây ra các rối loạn nhịp như:

• Ngoại tâm thu
• Rung nhĩ
• Nhịp nhanh thất
• Block nhĩ – thất

Một số rối loạn nhịp có thể dẫn đến ngừng tim đột ngột, đặc biệt là ở người đã từng bị nhồi máu cơ tim hoặc có cấu trúc tim bất thường. Đây là câu trả lời rất rõ ràng cho băn khoăn thiếu máu cơ tim có nguy hiểm không và câu trả lời là: có, đặc biệt nếu rối loạn nhịp xảy ra mà không được xử lý tức thời.

3.4 Thiếu máu cơ tim cục bộ có thể gây đột quỵ 

Dù bệnh thiếu máu cơ tim là bệnh lý mạch vành, song mạch máu não và tim lại có mối liên hệ chặt chẽ. Một cơn rối loạn nhịp tim (như rung nhĩ) do thiếu máu cơ tim có thể tạo điều kiện hình thành cục máu đông, di chuyển lên não và gây tắc mạch, dẫn đến đột quỵ thiếu máu não.

Đột quỵ ở người bệnh tim mạch có xu hướng nặng hơn, tỷ lệ tử vong và di chứng cũng cao hơn so với nhóm không có bệnh nền về tim.

3.5 Thiếu máu cơ tim gây suy giảm chất lượng sống nghiêm trọng

Ngay cả khi chưa có biến chứng cấp tính, thiếu máu cơ tim cũng ảnh hưởng đến đời sống hằng ngày. Người bệnh thường xuyên bị:

• Đau thắt ngực khi gắng sức
• Khó thở khi leo cầu thang hoặc vận động nhẹ
• Mất ngủ, lo âu vì triệu chứng tái diễn
• Hạn chế sinh hoạt, làm việc và vận động thể chất

Tình trạng này kéo dài khiến người bệnh rơi vào vòng luẩn quẩn về thể chất và tinh thần, đồng thời làm tăng gánh nặng cho gia đình và xã hội.

Những biến chứng kể trên có thể phòng ngừa được nếu người bệnh chủ động tầm soát tim mạch sớm, kiểm soát các yếu tố nguy cơ và tuân thủ điều trị y khoa đúng phác đồ. Đặc biệt, nếu bạn hoặc người thân đang có biểu hiện bệnh tim mạch như đau ngực khi gắng sức, khó thở, mệt mỏi bất thường, cần đến bệnh viện để khám chuyên khoa tim mạch càng sớm càng tốt.

Việc phát hiện sớm không chỉ giúp điều trị hiệu quả mà còn giảm thiểu rủi ro tử vong, kéo dài tuổi thọ và nâng cao chất lượng sống cho người bệnh.

4. Giải pháp điều trị bệnh thiếu máu cơ tim tại Bệnh viện FV

Bệnh viện FV là một trong số ít bệnh viện 4 lần liên tiếp đạt chứng nhận JCI quốc tế, việc điều trị bệnh tim mạch nói chung và bệnh thiếu máu cơ tim cục bộ nói riêng được triển khai đồng bộ, từ dự phòng, chẩn đoán sớm, điều trị nội khoa đến can thiệp mạch vành tiên tiến, mang lại hiệu quả vượt trội và an toàn cho người bệnh.

4.1. Tầm soát và dự phòng

Đối với nhóm có nguy cơ cao mắc bệnh thiếu máu cơ tim như người trên 45 tuổi, có biểu hiện bệnh tim mạch, tiền sử gia đình mắc bệnh tim, đái tháo đường, tăng huyết áp hoặc rối loạn mỡ máu, Khoa Tim mạch và Tim mạch can thiệp, Bệnh viện FV khuyến khích thực hiện gói tầm soát tim mạch toàn diện. Quy trình bao gồm:

• Khám chuyên khoa với bác sĩ tim mạch
• Điện tâm đồ, siêu âm tim
• Xét nghiệm đánh giá lipid máu, đường huyết
• Chụp mạch vành CT nếu có chỉ định

Phát hiện sớm giúp kiểm soát yếu tố nguy cơ, ngăn ngừa tiến triển thành thiếu máu cơ tim mạn tính hay các biến cố nguy hiểm như nhồi máu cơ tim, suy tim, đột quỵ.

4.2 Điều trị nội khoa

Khi người bệnh được chẩn đoán thiếu máu cơ tim, điều trị nội khoa là bước đầu quan trọng giúp:

• Giảm nhu cầu oxy của cơ tim
• Tăng cung cấp máu đến vùng tim bị thiếu máu
• Ngăn ngừa huyết khối và biến chứng

Phác đồ điều trị tại FV được cá nhân hóa theo từng bệnh nhân, sử dụng các nhóm thuốc tối ưu theo hướng dẫn điều trị quốc tế (như nhóm nitrate, chẹn beta, statin, thuốc kháng tiểu cầu…) và theo dõi sát sao bằng hệ thống xét nghiệm, hình ảnh hiện đại.

4.3 Can thiệp mạch vành không cần phẫu thuật 

Đối với bệnh nhân bệnh thiếu máu cơ tim nặng, có tắc nghẽn động mạch vành đáng kể, can thiệp mạch vành qua da (PCI) là giải pháp hàng đầu, thay thế cho phẫu thuật mở lồng ngực truyền thống. FV là đơn vị tiên phong tại Việt Nam ứng dụng:

• Đặt stent phủ thuốc thế hệ mới
• Can thiệp các ca phức tạp như tắc mạch lâu ngày, tổn thương nhiều nhánh mạch
• Kỹ thuật chụp mạch vành qua động mạch quay, ít xâm lấn, hồi phục nhanh

Tiến sĩ – Bác sĩ Hồ Minh Tuấn, Trưởng khoa Tim mạch và Tim mạch can thiệp Bệnh viện FV, là chuyên gia đầu ngành với gần 30 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực tim mạch can thiệp. Ông là người tiên phong trong việc ứng dụng các kỹ thuật hiện đại như TAVI, OCT, IVUS, ROTApro, phá vôi lòng mạch IVL điều trị hẹp tắc mạch vành, 3mensio tích hợp trí tuệ nhân tạo (AI), cùng hệ thống phòng Cathlab tối tân tại FV, giúp nâng tầm hiệu quả chẩn đoán và điều trị.

Với năng lực chuyên môn vững vàng và quy trình xử trí cấp cứu tim mạch nghiêm ngặt tại FV, bác sĩ Tuấn đã điều trị thành công hàng ngàn ca bệnh lý tim mạch phức tạp như nhồi máu cơ tim, bệnh động mạch vành, suy tim, cơ tim phì đại… Nhiều trường hợp nguy kịch chỉ còn 2% cơ hội sống vẫn được cứu sống nhờ ông và ê-kíp thực hiện “quy chuẩn 70 phút vàng” trong cấp cứu tim mạch (rút ngắn hơn 20 phút so với thời gian can thiệp chuẩn quốc tế).

Xem thêm video: Bệnh viện FV cấp cứu kịp thời bệnh nhân bị nhồi máu cơ tim nguy kịch

https://www.youtube.com/watch?v=EalFlrqBNhk

4.4 Trang thiết bị và đội ngũ chuẩn quốc tế 

FV không chỉ dẫn đầu về chuyên môn mà còn nổi bật nhờ hệ thống trang thiết bị hiện đại, đạt chuẩn châu Âu:

• Phòng thông tim DSA thế hệ mới
• Máy siêu âm tim 3D, điện tim đồ kỹ thuật số
• CT mạch vành đa lát cắt, hỗ trợ chẩn đoán sớm

Đội ngũ bác sĩ tại Khoa Tim mạch và Tim mạch can thiệp đều được đào tạo chuyên sâu, có nhiều năm kinh nghiệm xử trí các biểu hiện bệnh tim mạch phức tạp và nguy hiểm.

4.5 Cấp cứu tim mạch tại FV được BHYT chi trả 100%, không cần chuyển tuyến

Từ ngày 1/7/2025, người bệnh khi đến cấp cứu điều trị tim mạch tại FV sẽ được Bảo hiểm Y tế chi trả 100% chi phí trong phạm vi quyền lợi mà không cần:

• Đăng ký khám ban đầu tại FV
• Xin giấy chuyển tuyến

Điều này đặc biệt có ý nghĩa với các ca cấp cứu nhồi máu cơ tim cấp, giúp người bệnh được tiếp cận kỹ thuật can thiệp ngay lập tức, không mất “thời gian vàng” do thủ tục hành chính. Đây là chính sách đột phá, góp phần nâng cao khả năng sống còn cho người bệnh thiếu máu cơ tim cấp tính.

Nếu bạn đang có triệu chứng như đau thắt ngực, khó thở, hồi hộp, mệt mỏi bất thường, đừng bỏ qua vì đó có thể là dấu hiệu sớm của thiếu máu cơ tim. Hãy chủ động khám và tầm soát tại FV để được tư vấn bởi đội ngũ chuyên gia hàng đầu, tiếp cận phương pháp điều trị tối ưu, và được BHYT bảo vệ toàn diện.

Thông tin Bệnh viện FV:

• Số điện thoại: (028) 35 11 33 33
• Website: https://www.fvhospital.com/vi/
• Địa chỉ Bệnh viện FV: 6 Nguyễn Lương Bằng, Phường Tân Mỹ, Tp. HCM, Việt Nam