Các bệnh lý gan mật ở trẻ sơ sinh được cập nhật mới nhất

Bệnh lý gan mật ở trẻ sơ sinh không còn là vấn đề hiếm gặp mà đang trở thành mối lo lớn của nhiều gia đình khi tỷ lệ phát hiện sớm vẫn còn thấp. Vàng da kéo dài, phân bạc màu hay chậm tăng cân có thể là dấu hiệu của những rối loạn gan mật nguy hiểm, thậm chí ảnh hưởng tính mạng nếu chậm can thiệp. Vậy nguyên nhân thực sự là gì, bệnh nào thường gặp và đâu là giải pháp điều trị tối ưu được cập nhật mới nhất? Câu trả lời sẽ có ngay dưới đây.

1. Tại sao trẻ sơ sinh dễ gặp bệnh lý gan mật?

Bệnh lý gan mật ở trẻ sơ sinh không phải là vấn đề hiếm gặp, nguyên nhân chính xuất phát từ sự chưa hoàn thiện của hệ thống gan – mật trong giai đoạn đầu đời. Gan của trẻ sơ sinh vẫn đang trong quá trình hoàn thiện các chức năng quan trọng như chuyển hóa bilirubin, tổng hợp protein và thải độc. Khi các cơ chế này hoạt động chưa đồng bộ, trẻ dễ bị vàng da kéo dài hoặc rối loạn tiêu hóa, đây có thể là dấu hiệu của bệnh về gan mật.

Ngoài yếu tố sinh lý, một nguyên nhân đáng lưu ý khác là sự suy yếu của hệ miễn dịch ở trẻ nhỏ. Khi sức đề kháng chưa hoàn thiện, gan và đường mật rất dễ bị tác động bởi các tác nhân nhiễm trùng, gây viêm gan hoặc viêm đường mật ngay trong những tháng đầu sau sinh. Điều này lý giải tại sao việc theo dõi sát sao sức khỏe trong giai đoạn sơ sinh là vô cùng quan trọng để phát hiện sớm bệnh lý gan mật.

Bên cạnh đó, nhóm yếu tố bẩm sinh và di truyền cũng đóng vai trò then chốt. Rất nhiều trường hợp các bệnh về gan mật xuất hiện do đột biến gen gây rối loạn chuyển hóa, chẳng hạn như thiếu men gan, bệnh lý ứ mật bẩm sinh hoặc teo đường mật. Đây là nhóm bệnh có tiên lượng nặng nếu không được phát hiện và điều trị sớm. Theo Italian Journal of Pediatrics, các bệnh lý gan mật sơ sinh, đặc biệt là cholestatic jaundice, chỉ chiếm khoảng 1/2.500 trẻ sơ sinh nhưng tiềm ẩn nguy cơ cao. Trong số đó, 35 – 40% là do teo đường mật bẩm sinh, 9 – 17% do rối loạn chuyển hóa hoặc di truyền, trong khi nhiễm trùng chiếm 1 – 9 %…

Hiểu rõ nguyên nhân sẽ giúp phụ huynh chủ động nhận biết các dấu hiệu bất thường và đưa trẻ đến cơ sở y tế uy tín như Bệnh viện FV để được chẩn đoán sớm, tránh biến chứng nghiêm trọng về gan và đường mật.

2. Các bệnh lý gan thường gặp ở trẻ sơ sinh

Không phải tất cả tình trạng vàng da hay rối loạn tiêu hóa ở trẻ đều đơn giản. Một số trường hợp lại là tín hiệu cảnh báo cho các bệnh lý gan mật, nhóm bệnh ảnh hưởng trực tiếp đến chức năng chuyển hóa và bài tiết mật của gan. Dưới đây là những bệnh về gan thường gặp nhất ở trẻ em, cha mẹ cần hiểu rõ để nhận diện sớm.

2.1 Viêm gan sơ sinh và viêm gan mạn tính

Viêm gan ở trẻ sơ sinh là một trong những bệnh lý gan mật có thể xuất hiện ngay từ những tuần đầu đời. Nguyên nhân phổ biến nhất là do virus như HBV, HCV, đôi khi do cơ chế tự miễn hoặc rối loạn chuyển hóa bẩm sinh. Khi gan bị tổn thương, quá trình thải độc và sản xuất mật bị cản trở, dẫn đến vàng da, nước tiểu sẫm màu, phân bạc màu. Đây là những dấu hiệu bệnh gan quan trọng mà cha mẹ không nên bỏ qua.

Các bác sĩ tại FV cho biết, xét nghiệm men gan thường tăng cao trong những trường hợp này. Chẩn đoán dựa trên xét nghiệm máu, siêu âm và đôi khi cần sinh thiết gan để xác định mức độ tổn thương. Điều trị phụ thuộc nguyên nhân. Nếu do virus, trẻ có thể cần thuốc kháng virus kết hợp chế độ dinh dưỡng đặc biệt. Những trường hợp tự miễn hoặc rối loạn chuyển hóa thường phải dùng thuốc điều hòa miễn dịch hoặc liệu pháp đặc hiệu.

2.2 Rối loạn chuyển hóa và bệnh gan bẩm sinh ở trẻ sơ sinh

Ngoài viêm gan, trẻ sơ sinh còn có thể mắc các rối loạn chuyển hóa hoặc dị tật gan bẩm sinh. Đây là nhóm bệnh lý gan mật nguy hiểm bởi tiến triển âm thầm nhưng gây hậu quả nghiêm trọng nếu không phát hiện sớm. Các bệnh điển hình gồm: 

• Bệnh Wilson (rối loạn chuyển hóa đồng), 
• Bệnh dự trữ glycogen (GSD), 
• Rối loạn acid mật như PFIC, 
• Hội chứng Alagille hoặc bệnh Caroli. 

Theo Hội Gan Mật Việt Nam, trong thống kê gần đây có trên 896 ca, các bệnh bẩm sinh và rối loạn chuyển hóa chiếm tỷ lệ đáng kể trong nhóm các bệnh về gan mật ở trẻ nhỏ.

Những bệnh này thường có các biểu hiện như vàng da kéo dài, gan lách to, rối loạn đông máu và chậm tăng trưởng. Một số trẻ còn có biểu hiện ngoài gan như bất thường tim mạch hoặc xương. Sàng lọc sơ sinh đóng vai trò quyết định vì nếu can thiệp sớm, nhiều bệnh lý gan mật có thể điều trị hiệu quả, thậm chí ngăn ngừa biến chứng. Tại FV, chương trình sàng lọc mở rộng giúp  phát hiện sớm hơn 50 loại rối loạn chuyển hóa, giúp bác sĩ xây dựng phác đồ cá nhân hóa cho từng trẻ.

3. Các bệnh lý mật tiêu biểu ở trẻ sơ sinh

Nhóm bệnh lý gan mật ở trẻ sơ sinh không chỉ ảnh hưởng đến chức năng tiêu hóa mà còn liên quan trực tiếp đến sự phát triển lâu dài của trẻ. Trong đó, teo đường mật bẩm sinh và ứ mật trong gan là hai bệnh lý nghiêm trọng.

3.1 Teo đường mật bẩm sinh (Biliary Atresia)

Teo đường mật bẩm sinh là nguyên nhân hàng đầu gây vàng da kéo dài ở trẻ sơ sinh. Căn bệnh này xảy ra khi hệ thống ống mật ngoài gan bị tắc nghẽn hoặc không hình thành đầy đủ, khiến dịch mật không thể lưu thông xuống ruột. Hậu quả là bilirubin ứ đọng trong máu, dẫn đến vàng da, phân bạc màu và nước tiểu sẫm màu. Đây là dấu hiệu bệnh gan mật mà cha mẹ tuyệt đối không được bỏ qua.

Các nghiên cứu y khoa uy tín ghi nhận tỷ lệ mắc teo đường mật bẩm sinh (một trong những bệnh lý gan mật nghiêm trọng) vào khoảng 1/8.000 đến 1/18.000 – theo Merck Manual và báo cáo của American Academy of Pediatrics (Viện Hàn lâm Nhi khoa Hoa Kỳ)

Nếu không được điều trị kịp thời, trẻ có nguy cơ xơ gan giai đoạn cuối chỉ sau vài tháng. Phẫu thuật Kasai là phương pháp điều trị tối ưu nhằm tái lập đường dẫn mật, nhưng hiệu quả phụ thuộc lớn vào thời điểm can thiệp, tốt nhất trước 60 ngày tuổi. Trường hợp thất bại, ghép gan trở thành giải pháp duy nhất giúp trẻ duy trì sự sống. Đây chính là lý do tại sao các bệnh viện lớn, trong đó có FV, luôn nhấn mạnh tầm quan trọng của tầm soát sớm bệnh lý gan mật ngay khi phát hiện vàng da kéo dài.

3.2 Ứ mật trong gan (Intrahepatic Cholestasis)

Khác với teo đường mật, ứ mật trong gan xuất phát từ rối loạn trong quá trình sản xuất hoặc bài tiết mật tại gan. Bệnh này có thể liên quan đến nhiều yếu tố như rối loạn chuyển hóa, bất thường di truyền hoặc tác động của một số thuốc. Triệu chứng thường gặp là vàng da kèm ngứa, phân nhạt màu và gan to. Tuy nhiên, điểm đặc biệt là men gan tăng nhưng không quá cao, đôi khi dễ nhầm lẫn với các bệnh về gan mật khác.

Điều trị ứ mật trong gan tập trung vào kiểm soát nguyên nhân, bảo vệ tế bào gan và giảm triệu chứng. Tại FV, các bác sĩ thường chỉ định xét nghiệm chuyên sâu để phân biệt với bệnh lý ngoài gan, đồng thời áp dụng các phác đồ điều trị được khuyến cáo bởi Hiệp hội Gan Mật Hoa Kỳ (AASLD). Ở những trẻ có nguy cơ cao, việc sàng lọc di truyền giúp dự đoán biến chứng và cải thiện tiên lượng đáng kể.

4. Khoa Tiêu hóa và Gan mật, Bệnh viện FV điều trị hiệu quả các bệnh lý gan mật ở trẻ

Ở trẻ nhỏ, những dấu hiệu như vàng da kéo dài, phân bạc màu, bụng to bất thường hoặc chậm tăng cân là tín hiệu cảnh báo sớm các bệnh lý gan mật. Nhiều phụ huynh chủ quan, nhầm lẫn với tình trạng vàng da sinh lý nên bỏ lỡ thời điểm vàng điều trị. Thực tế, những biểu hiện này có thể liên quan đến teo đường mật bẩm sinh, ứ mật trong gan hoặc viêm gan virus, những bệnh nếu chẩn đoán muộn dễ dẫn đến suy gan và biến chứng nguy hiểm.

4.1 Ưu thế trong chẩn đoán bệnh lý gan mật tại FV

Khoa Tiêu hóa và Gan mật FV sở hữu đầy đủ các kỹ thuật chuyên sâu để phát hiện chính xác bệnh lý gan mật. Ngoài xét nghiệm sinh hóa máu, các chỉ số HBV-DNA, HCV-RNA được thực hiện bằng hệ thống PCR đạt chuẩn quốc tế, cho kết quả nhanh và độ chính xác cao. 

FibroScan là một công nghệ siêu âm đàn hồi mô gan, cho phép đánh giá mức độ xơ hóa chỉ trong vài phút, không xâm lấn, không gây đau. Với những trường hợp cần thiết, sinh thiết gan được thực hiện trong điều kiện vô trùng, dưới hướng dẫn hình ảnh để đảm bảo an toàn tối đa.

ThS.BS.CKII. Bùi Nhuận Quý, Trưởng khoa Tiêu hóa & Gan mật, Bệnh viện FV, đã giới thiệu việc ứng dụng các kỹ thuật hiện đại trong điều trị bệnh lý tiêu hóa và gan mật tại FV. Ông cho biết, trung bình mỗi năm, khoa Tiêu hóa & Gan mật tiếp nhận hơn 14.000 bệnh nhân.

4.2 Điều trị cá nhân hóa và phối hợp đa chuyên khoa

Không có một phác đồ chung cho tất cả các bệnh lý gan mật. Tại FV, mỗi trẻ được đánh giá toàn diện để xây dựng kế hoạch điều trị cá nhân hóa. Đặc biệt, mô hình phối hợp đa chuyên khoa gồm tiêu hóa, gan mật, truyền nhiễm, dinh dưỡng và tim mạch sẽ giúp kiểm soát bệnh lý nền, tối ưu hiệu quả điều trị. Với trẻ sơ sinh teo đường mật, can thiệp phẫu thuật sớm là yếu tố sống còn, trong khi các bệnh viêm gan cấp hoặc ứ mật sẽ được điều chỉnh bằng thuốc, kết hợp chế độ dinh dưỡng chuyên biệt và theo dõi sát sao.

4.3 Đội ngũ bác sĩ FV giàu kinh nghiệm 

FV quy tụ các chuyên gia gan mật đầu ngành, tất cả đều đạt chuẩn chuyên khoa II hoặc có bằng Thạc sĩ, nhiều bác sĩ được đào tạo nội trú ở nước ngoài. Các chương trình đào tạo y khoa liên tục (CME) và hợp tác chuyên môn với Singapore giúp đội ngũ luôn cập nhật kỹ thuật tiên tiến như ERCP, nội soi siêu âm (EUS), cắt hớt niêm mạc (EMR) hay bóc tách dưới niêm mạc (ESD) trong điều trị bệnh tiền ung thư. Đây chính là nền tảng tạo nên sự khác biệt của FV trong chăm sóc bệnh nhi.

ThS.BS Vũ Trường Sơn, Giám đốc Y khoa Bệnh viện FV, đã nhấn mạnh: “Thay vì phải ra nước ngoài điều trị, bệnh nhân sẽ tiếp cận những kỹ thuật hiện đại ngay tại Tp.HCM, khi các chuyên gia Singapore đến và làm việc thường xuyên tại FV”.

4.4 Dịch vụ chuẩn JCI và hỗ trợ bảo hiểm tối đa

Không chỉ tập trung vào kỹ thuật y khoa, FV còn đảm bảo trải nghiệm toàn diện cho bệnh nhân và gia đình, thông qua chất lượng dịch vụ y tế chuẩn quốc tế và được hỗ trợ BHYT nhà nước tối đa. 

Bệnh viện FV đạt chứng nhận JCI 4 lần liên tiếp, đây là tiêu chuẩn an toàn y khoa nghiêm ngặt nhất thế giới với hơn 1.200 tiêu chí. Ngoài ra, từ 1/7/2025, người bệnh có bảo hiểm y tế được chi trả 100% quyền lợi khi điều trị tại FV, giúp giảm gánh nặng tài chính cho gia đình. 

Cụ thể, bà Đào Thị Ngọc Bích, Trưởng phòng Dịch vụ Bảo hiểm, Bệnh viện FV cho biết: Từ ngày 01.07.2025, khi bệnh nhân đến khám và điều trị tại Bệnh viện FV, BHYT sẽ chi trả 100% quyền lợi trong phạm vi quy định của BHYT cho các trường hợp như sau: 

(*) Đối với bệnh nhân khám và điều trị ngoại trú:

• Bệnh nhân đăng ký FV là nơi khám chữa bệnh BHYT ban đầu;
• Khám chữa bệnh trong trường hợp cấp cứu và nội soi tiêu hóa;
• Bệnh nhân có giấy chuyển tuyến hợp lệ;
• Bệnh nhân khám, điều trị ngoại trú với các chẩn đoán nằm trong Danh mục bệnh được khám chữa bệnh tại tuyến cơ sở (Phụ lục 2 theo Thông tư 01/2025/TT-BYT). Đây là danh mục bao gồm rất nhiều bệnh lý nghiêm trọng, bao gồm điều trị ngoại trú tại khoa Ung Bướu (hóa trị và xạ trị).

(*) Đối với bệnh nhân điều trị nội trú (không yêu cầu giấy chuyển tuyến):

• Điều trị bằng các thủ thuật được thực hiện trong Phòng Can Thiệp Tim Mạch (Cathlab)
• Phẫu thuật thay khớp gối, khớp háng và khớp vai tại Khoa Chấn thương & Chỉnh hình
• Phẫu thuật phaco và Cắt dịch kính bong võng mạc tại Khoa Mắt

“Chúng tôi sẵn sàng hỗ trợ bệnh nhân có nhu cầu đăng ký hoặc thay đổi nơi khám chữa bệnh ban đầu là bệnh viện FV”, bà Đào Thị Ngọc Bích nhấn mạnh và bổ sung thêm: “Đội ngũ chuyên trách BHYT của FV cũng sẽ hỗ trợ hướng dẫn tư vấn để đảm bảo bệnh nhân được hưởng đối đa quyền lợi BHYT bao gồm tư vấn chuyển tuyến hợp lệ khi bệnh nhân có yêu cầu”.

Không để bệnh lý gan mật đe dọa sức khỏe trẻ sơ sinh. Liên hệ ngay Khoa Tiêu hóa & Gan mật, Bệnh viện FV để được tư vấn và điều trị bởi đội ngũ chuyên gia hàng đầu.

Thông tin Bệnh viện FV:

• Số điện thoại: (028) 35 11 33 33
• Website: https://www.fvhospital.com/vi/
• Địa chỉ Bệnh viện FV: 6 Nguyễn Lương Bằng, Phường Tân Mỹ, Tp. HCM, Việt Nam