RỐI LOẠN ÁM ẢNH CƯỠNG CHẾ (OCD) LÀ GÌ?

OCD là một tình trạng sức khỏe tâm thần bao gồm 2 thành phần chính:

• Sự ám ảnh: những suy nghĩ, thôi thúc hoặc hình ảnh không mong muốn, xâm nhập trong đầu gây ra sự đau khổ;
• Cưỡng chế: hành vi lặp đi lặp lại hoặc mang tính tinh thần được thực hiện để giảm bớt sự lo âu do ám ảnh gây ra.

Mặc dù sự cưỡng chế có thể tạm thời làm giảm lo âu, nhưng chúng lại tạo ra một vòng luẩn quẩn khiến não bộ học cách phụ thuộc vào các nghi thức này để tìm kiếm sự giải tỏa, mà không làm giảm được các ý nghĩ ám ảnh. Theo thời gian, những hành vi và nghi thức cưỡng chế này ngày càng trở nên tốn thời gian, gây rối loạn sinh hoạt và khó kiểm soát hơn.

RỐI LOẠN ÁM ẢNH CƯỠNG CHẾ PHỔ BIẾN VÀ NGHIÊM TRỌNG NHƯ THẾ NÀO

• OCD ảnh hưởng đến khoảng 1-2% dân số toàn cầu, khiến nó trở thành một tình trạng khá phổ biến.
• Bệnh thường bắt đầu ở thời thơ ấu, tuổi vị thành niên, giai đoạn đầu của tuổi trưởng thành hoặc có thể xuất hiện ở bất kỳ độ tuổi nào.
• Một số người có triệu chứng nhẹ, số khác lại bị ảnh hưởng đáng kể trong công việc, các mối quan hệ và hoạt động hàng ngày.

CÁC TRIỆU CHỨNG THƯỜNG GẶP

• Những suy nghĩ ám ảnh dai dẳng và gây căng thẳng.
• Sự lo lắng dữ dội do những suy nghĩ ám ảnh gây ra.
• Những thôi thúc mạnh mẽ để thực hiện các hành vi lặp đi lặp lại hoặc các nghi thức tinh thần.
• Giảm lo âu tạm thời sau khi thực hiện hành vi cưỡng chế, sau đó những suy nghĩ ám ảnh lại xuất hiện trở lại.
• Tránh những tình huống có thể gây ra những suy nghĩ ám ảnh.
• Khó khăn trong việc kiểm soát nỗi ám ảnh mặc dù nhận ra chúng là phi lý.

SỰ KHÁC BIỆT GIỮA OCD VÀ RỐI LOẠN NHÂN CÁCH ÁM ẢNH CƯỠNG CHẾ (OCPD) LÀ GÌ?

Có sự khác biệt giữa việc mắc chứng OCD và việc trở thành người cầu toàn. Người cầu toàn mắc chứng Rối loạn nhân cách ám ảnh cưỡng chế (OCPD). Họ làm mọi thứ lặp đi lặp lại vì mong muốn có kết quả hoàn hảo. Người mắc chứng OCD làm mọi việc lặp đi lặp lại—như rửa tay—vì sợ điều gì đó có thể xảy ra nếu họ không rửa tay đủ. Nỗi sợ này có thể gây tốn thời gian, sự đau khổ và ảnh hưởng đáng kể đến hoạt động hàng ngày.

LÀM THẾ NÀO ĐỂ KIỂM SOÁT OCD?

• Liệu pháp hành vi nhận thức (CBT): Phương pháp tiếp xúc và ngăn ngừa phản ứng (ERP) là một loại CBT giúp người bệnh dần dần đối mặt với nỗi sợ và kiềm chế các hành vi cưỡng chế.
• Thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc (SSRI) thường được kê đơn để giúp điều trị các triệu chứng.
• Điều chỉnh lối sống: quản lý căng thẳng, chánh niệm và các hội nhóm hỗ trợ có thể bổ sung cho liệu pháp.

BẠN CÓ THỂ GIÚP NGƯỜI BỊ OCD BẰNG CÁCH NÀO?

• Kiên nhẫn và hiểu biết; tránh phán xét.
• Khuyến khích họ tìm kiếm giải pháp từ chuyên gia.
• Tránh tiếp tay cho các hành vi cưỡng chế bằng cách không tham gia vào những nghi thức của họ.
• Hỗ trợ nhưng không kích hoạt các hành vi OCD.

Nguồn tham khảo:

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO)

Viện Sức khỏe Tâm thần Quốc gia (NIMH)

Viện Hàn lâm Tâm thần Trẻ em và Thanh thiếu niên Hoa Kỳ (AACAP)

Hiệp hội Tâm thần Hoa Kỳ (APA)