Bé bị viêm tai giữa: Nhận biết triệu chứng và hướng điều trị hiệu quả, an toàn

Bé bị viêm tai giữa không chỉ là vấn đề khiến trẻ quấy khóc, bỏ bú mà còn có thể dẫn đến biến chứng nghiêm trọng như thủng màng nhĩ hay suy giảm thính lực nếu chậm điều trị. Điều cha mẹ cần nắm rõ chính là cách nhận biết triệu chứng viêm tai giữa ở trẻ và phương pháp xử trí an toàn theo chuẩn y khoa. Vậy đâu là những dấu hiệu cảnh báo và hướng điều trị viêm tai giữa ở trẻ hiệu quả nhất? 

1. Viêm tai giữa ở trẻ em là gì? Vì sao bé bị viêm tai giữa dễ tái phát?

Không ít cha mẹ hoang mang khi thấy bé bị viêm tai giữa tái phát nhiều lần dù đã điều trị trước đó. Vậy bản chất bệnh viêm tai giữa là gì và vì sao viêm tai giữa lại dễ tái phát đến vậy? Để hiểu rõ, trước tiên cần nắm được viêm tai giữa ở trẻ em thực chất là bệnh gì, cơ chế hình thành ra sao.

1.1 Viêm tai giữa ở trẻ em là gì?

Tai giữa nằm sau màng nhĩ, hoạt động như một khoang chứa khí giúp dẫn truyền âm thanh đến tai trong. Khi vi khuẩn hoặc virus xâm nhập, vùng này bị viêm, tạo mủ gây áp lực lên màng nhĩ. Đây chính là cơ chế khiến bé bị viêm tai giữa quấy khóc, bỏ ăn, thậm chí có thể giảm thính lực nếu chậm điều trị. 

Bệnh được phân loại thành hai nhóm phổ biến: viêm tai giữa cấp tính (AOM) với triệu chứng ồ ạt, đau nhói, sốt cao và viêm tai giữa ứ dịch (OME), khi tai giữa có dịch nhưng ít biểu hiện đau, dễ bị bỏ sót trong chẩn đoán.

1.2 Phân loại viêm tai giữa ở trẻ

Viêm tai giữa thường gặp ba thể bệnh như sau:

• Viêm tai giữa cấp tính: thường ở trẻ dưới 3 tuổi, diễn tiến nhanh, gây đau dữ dội.
• Viêm tai giữa ứ dịch: dịch tồn tại trên 3 tháng nhưng không nhiễm trùng, trẻ có cảm giác đầy tai, nghe kém.
• Viêm tai giữa mạn tính: kéo dài trên 3 tháng, có thể gây thủng màng nhĩ, chảy mủ liên tục dù đã điều trị.

Cả ba dạng này đều ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng nghe của trẻ, làm suy giảm sự phát triển ngôn ngữ và kỹ năng giao tiếp. Một số ca nhập viện tại FV cho thấy, chỉ sau vài tháng chậm điều trị, trẻ có thể gặp nguy cơ viêm tai giữa biến chứng sang viêm xương chũm hoặc viêm màng não.

1.3 Vì sao trẻ dễ tái phát viêm tai giữa?

Có nhiều nguyên nhân lý giải tình trạng bé bị viêm tai giữa tái đi tái lại, điển hình nhất đó là:

• Trẻ bú bình sai tư thế, 
• Đi nhà trẻ sớm, 
• Sống trong môi trường có khói thuốc lá

Đặc biệt, viêm mũi xoang, viêm VA, viêm mũi dị ứng tái đi tái lại hoặc trào ngược dạ dày là những yếu tố kích hoạt vòng lặp viêm tai giữa. Theo nhiều thống kê, khoảng 20% bé bị viêm tai giữa tái phát có tiền sử viêm VA kéo dài, không được điều trị triệt để. Ngoài ra, cấu trúc vòi nhĩ của trẻ nhỏ vốn ngắn và nằm ngang khiến dịch mủ dễ ứ đọng, càng làm bệnh khó dứt điểm.

Điều này lý giải vì sao trẻ có thể mắc viêm tai giữa 3 – 4 lần trong 6 tháng dù đã dùng kháng sinh trước đó. Để hạn chế nguy cơ, bác sĩ khuyên cha mẹ điều trị dứt điểm viêm đường hô hấp trên, tiêm phòng đầy đủ vắc-xin phế cầu và cúm và tránh hoàn toàn khói thuốc trong môi trường sống của trẻ.

2. Các triệu chứng bé bị viêm tai giữa mà cha mẹ cần đặc biệt lưu ý

Khi bé bị viêm tai giữa, những biểu hiện ban đầu thường rất mờ nhạt và dễ nhầm với các bệnh lý đường hô hấp trên. Việc nhận diện sớm đóng vai trò quan trọng để tránh biến chứng nguy hiểm.

2.1 Dấu hiệu ban đầu khi bé bị viêm tai giữa

Một trong những triệu chứng viêm tai giữa ở trẻ xuất hiện sớm là trẻ quấy khóc bất thường, hay ôm tai hoặc dùng tay chạm vào tai nhiều lần. 

Nhiều bé bú kém, bỏ ăn do áp lực trong tai khiến việc nuốt trở nên khó chịu. Cha mẹ đôi khi chỉ nghĩ trẻ mọc răng hoặc bị cảm nhẹ nên dễ chủ quan. Nếu quan sát kỹ, bạn có thể thấy trẻ khó ngủ về đêm và thường tỉnh giấc vì đau tai.

2.2 Biểu hiện bé bị viêm tai giữa giai đoạn nặng hơn

Khi bé bị viêm tai giữa không được phát hiện sớm, tình trạng viêm lan rộng dẫn đến sốt cao, có thể trên 39 độ C, kèm theo chảy dịch tai. 

Một số trường hợp dịch có mùi hôi, màu vàng hoặc xanh, dấu hiệu màng nhĩ đã thủng. Lúc này, biểu hiện viêm tai giữa ở trẻ còn bao gồm tình trạng bé phản ứng chậm với âm thanh, nghe kém tạm thời do dịch mủ làm giảm dẫn truyền âm. Nếu vẫn chần chừ, nguy cơ viêm xương chũm, viêm màng não hay mất thính lực vĩnh viễn có thể xảy ra.

2.3 Phân biệt dấu hiệu viêm tai giữa ở trẻ với bệnh lý tai mũi họng khác

Nhiều phụ huynh nhầm lẫn các dấu hiệu viêm tai giữa ở trẻ với cảm lạnh hoặc viêm họng vì trẻ vẫn có triệu chứng nghẹt mũi, ho nhẹ. Điểm khác biệt là bé bị viêm tai giữa thường đau tai dữ dội, quấy khóc liên tục, kèm theo việc phản ứng chậm với tiếng động. 

Ngoài ra, dịch chảy từ tai là đặc trưng mà các bệnh lý khác không có. Khi có nghi ngờ, việc thăm khám bởi bác sĩ chuyên khoa Tai Mũi Họng tại cơ sở uy tín như Bệnh viện FV là cần thiết để được nội soi tai và chẩn đoán chính xác.

3. Bé bị viêm tai giữa bao lâu thì khỏi? Biến chứng nếu không điều trị đúng cách

Thời gian khỏi bệnh viêm tai giữa ở trẻ phụ thuộc vào nhiều yếu tố, từ cơ địa cho đến cách điều trị viêm tai giữa. Nếu không có hướng điều trị đúng ngay từ đầu, những bé bị viêm tai giữa có nguy cơ đối mặt với rất nhiều biến chứng nguy hiểm. 

3.1 Bệnh viêm tai giữa ở trẻ bao lâu khỏi?

Không ít phụ huynh thắc mắc: “Bé bị viêm tai giữa bao lâu thì khỏi?”. Thực tế, thời gian hồi phục phụ thuộc vào mức độ viêm, nguyên nhân gây bệnh và việc tuân thủ điều trị. Với viêm tai giữa cấp tính, nếu được chẩn đoán sớm và điều trị đúng phác đồ, phần lớn trẻ cải thiện trong khoảng 7 đến 10 ngày. Tuy nhiên, một số trường hợp kéo dài hơn, đặc biệt khi trẻ có cơ địa dị ứng, viêm VA hoặc viêm mũi xoang đi kèm. Đây cũng là lý do bác sĩ luôn nhấn mạnh việc tái khám đúng hẹn để đảm bảo màng nhĩ liền tốt và không tồn đọng dịch trong tai giữa.

3.2 Biến chứng nếu không điều trị viêm tai giữa đúng cách

Điều đáng lo ngại là khi bé bị viêm tai giữa nhưng không được điều trị đúng cách hoặc cha mẹ tự ý ngưng thuốc khi thấy trẻ đỡ sốt. Hậu quả có thể là viêm tai giữa mạn tính, thủng màng nhĩ, xơ nhĩ hoặc dính xương con, những tổn thương này không chỉ ảnh hưởng đến sức nghe mà còn tác động đến sự phát triển ngôn ngữ và trí tuệ của trẻ. 

Sai lầm phổ biến nhất là tự ý dùng kháng sinh hoặc nhỏ thuốc tai không rõ thành phần, thậm chí có corticoid hoặc chất gây độc tai. Nhiều phụ huynh cũng áp dụng mẹo dân gian như nhỏ dầu gió, thổi bột kháng sinh trực tiếp vào tai, điều này cực kỳ nguy hiểm vì có thể gây bỏng niêm mạc, làm nhiễm trùng nặng hơn. Để tránh rủi ro, cha mẹ cần đưa trẻ đến cơ sở y tế có chuyên khoa Tai Mũi Họng khi xuất hiện dấu hiệu nghi ngờ viêm tai giữa và tuyệt đối tuân thủ hướng dẫn về cách điều trị viêm tai giữa từ bác sĩ.

Việc phát hiện sớm và điều trị viêm tai giữa ở trẻ theo phác đồ chuẩn không chỉ giúp bệnh khỏi nhanh mà còn giảm tối đa nguy cơ biến chứng lâu dài. Vậy cha mẹ cần lưu ý những bước chăm sóc thế nào trong quá trình điều trị để rút ngắn thời gian hồi phục? Đây là nội dung chúng ta sẽ phân tích ở phần tiếp theo.

4. Cách phòng ngừa và điều trị viêm tai giữa ở trẻ em

Viêm tai giữa ở trẻ không chỉ ảnh hưởng đến sức nghe mà còn gây nhiều biến chứng nếu điều trị không đúng cách. Để hạn chế nguy cơ này, cha mẹ cần nắm rõ nguyên tắc phòng ngừa và lựa chọn giải pháp điều trị an toàn, hiệu quả.

4.1 Phòng ngừa viêm tai giữa ngay từ những yếu tố nhỏ nhất

Phần lớn bé bị viêm tai giữa sau các đợt viêm đường hô hấp trên, vì vậy vệ sinh mũi họng đúng cách là yếu tố quan trọng. Cha mẹ nên nhỏ rửa mũi bằng dung dịch muối sinh lý khi trẻ có dấu hiệu nghẹt mũi hoặc chảy mũi. 

Mặt khác, việc tiêm phòng cúm và phế cầu cũng được chứng minh giúp giảm tỷ lệ viêm tai giữa, đặc biệt ở nhóm trẻ dưới 5 tuổi. Một lưu ý thường bị bỏ qua là tư thế bú: không cho trẻ bú bình khi nằm ngửa vì sữa dễ trào vào vòi nhĩ, tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển. Và tuyệt đối tránh cho trẻ tiếp xúc với khói thuốc lá, vì đây là tác nhân khiến niêm mạc tai giữa dễ bị viêm mạn tính.

4.2 Cách điều trị viêm tai giữa: Không chỉ là dùng thuốc

Với các trường hợp bé bị viêm tai giữa cấp, nguyên tắc điều trị là kiểm soát nhiễm trùng, giảm viêm và ngăn ngừa tái phát. Phác đồ điều trị viêm tai giữa ở trẻ tại Bệnh viện FV luôn dựa trên tiêu chuẩn quốc tế, kết hợp với quá trình đánh giá thực trạng của từng bệnh nhi. Bác sĩ sẽ cân nhắc chỉ định kháng sinh, thuốc giảm đau, chống viêm và theo dõi màng nhĩ bằng nội soi tai. Một điểm khác biệt tại FV là các bác sĩ luôn giải thích cho phụ huynh lý do sử dụng hoặc không sử dụng kháng sinh ngay từ đầu, tránh tình trạng lạm dụng thuốc.

Trong những trường hợp dịch ứ đọng kéo dài hoặc bé bị viêm tai giữa tái phát nhiều lần, bác sĩ có thể chỉ định đặt ống thông khí. Đây là thủ thuật xâm lấn tối thiểu, giúp dẫn lưu dịch ra ngoài, cải thiện thông khí hòm nhĩ và phòng ngừa biến chứng dính màng nhĩ. Ưu điểm là trẻ hồi phục nhanh, ít đau và có thể xuất viện trong ngày.

TS.BS. Võ Công Minh, Trưởng khoa Tai Mũi Họng, Bệnh viện FV nhấn mạnh: “Trang thiết bị rất quan trọng trong điều trị. Ví dụ, nếu sở hữu dàn nội soi mổ hốc trong mũi, ê-kíp có thể thực hiện các ca mổ xâm lấn tối thiểu, nhờ vậy người bệnh ít đau, nhanh hồi phục hơn. Việc được đáp ứng nhu cầu về công nghệ, thiết bị tân tiến một cách nhanh chóng, kịp thời hỗ trợ đội ngũ y bác sĩ rất nhiều trong việc áp dụng những phương án điều trị tiên tiến và hiệu quả cao cho bệnh nhân”

5. Vì sao nên điều trị viêm tai giữa cho bé tại Bệnh viện FV?

Không ít phụ huynh lo ngại việc bé bị viêm tai giữa tái phát liên tục dù đã điều trị nhiều lần. Điều này thường liên quan đến việc không tìm ra nguyên nhân gốc rễ như VA quá phát, viêm mũi xoang hay yếu tố dị ứng. Tại Khoa Tai Mũi Họng của FV, mỗi ca bệnh đều được tiếp cận toàn diện. Bác sĩ không chỉ soi tai mà còn kiểm tra hệ thống mũi họng và đánh giá sức nghe bằng máy đo thính lực hiện đại.

5.1 Ưu thế vượt trội về đội ngũ chuyên gia thính lực tại Bệnh viện FV

TS.BS Võ Công Minh, Bệnh viện FV luôn đề cao nguyên tắc điều trị ít xâm lấn nhưng triệt để, nhằm giúp trẻ hồi phục nhanh, bảo tồn chức năng tai và giảm tối đa nguy cơ tái phát. Ông chia sẻ: “Tôi tự nhủ luôn phải cẩn trọng và dồn trọn tâm huyết trong từng ca bệnh – dù lớn hay nhỏ, để mỗi ngày khi bước ra khỏi phòng khám, tôi an tâm rằng mình đã làm những điều tốt nhất cho bệnh nhân”.

Ngoài ra, Bệnh viện FV còn hội tụ đội ngũ chuyên gia quốc tế giàu kinh nghiệm. Trong đó, đáng chú ý là bác sĩ Bernard Colin, chuyên gia phục hồi thính lực và phẫu thuật thính học đến từ Pháp.

Trong nhiều chuyến công tác và hợp tác y khoa tại FV, bác sĩ Colin đã trực tiếp thăm khám, tư vấn và phẫu thuật cho nhiều bệnh nhân Việt Nam. Nhờ đó, rất nhiều trường hợp bị khiếm thính lâu năm đã có thể tìm lại âm thanh của cuộc sống sau quãng thời gian dài chìm trong im lặng.

Sự kết hợp giữa chuyên gia quốc tế và đội ngũ bác sĩ Việt Nam không chỉ mang đến hy vọng cho bệnh nhân điếc bẩm sinh hay mất thính lực phức tạp, mà còn khẳng định uy tín của FV trong lĩnh vực điều trị tai – thính học. Điều này đặc biệt quan trọng với các phụ huynh đang lo lắng khi thấy con mình có dấu hiệu bé bị viêm tai giữa hoặc giảm thính lực bất thường: FV có đủ năng lực để chẩn đoán chính xác, can thiệp kịp thời và điều trị hiệu quả, giúp ngăn ngừa biến chứng nặng nề, thậm chí là điều trị thành công trường hợp bị mất thính lực vĩnh viễn.

5.2 Trang thiết bị kỹ thuật hiện đại

FV còn có lợi thế về trang thiết bị như hệ thống nội soi độ phân giải cao và dàn mổ xâm lấn tối thiểu, giúp phẫu thuật tinh tế, ít gây chấn thương mô. Đặc biệt, nhờ mô hình bệnh viện quốc tế, FV dễ dàng kết nối với chuyên gia từ Singapore và các trung tâm lớn để cập nhật kỹ thuật mới, như cấy điện cực ốc tai cho trẻ khiếm thính, đây là một bước tiến trong điều trị các biến chứng thính giác nặng. Hơn nữa, 

Cha mẹ hoàn toàn có thể yên tâm rằng, khi điều trị viêm tai giữa ở trẻ tại FV, bé sẽ được chăm sóc toàn diện, theo dõi sát sau điều trị và được hướng dẫn các biện pháp phòng ngừa để tránh tái phát.

Kỹ Thuật Nong Vòi Nhĩ Bằng Bóng Điều Trị Ù Tai, Viêm Tai Tại FV:

5.3 Bệnh viện FV điều trị thành công nhiều ca bệnh khó về tai mũi họng

Thật ra, nhiều phụ huynh có thể không lường trước được rằng bên cạnh việc bé bị viêm tai giữa, tình trạng điếc đột ngột một bên tai cũng rất thường gặp ở trẻ nhỏ, điển hình như trường hợp của cậu bé Nguyễn Tiến Thành (9 tuổi, TP.HCM).

Một sáng thức dậy sau giấc ngủ bình thường, gia đình nhận thấy Thành trở nên thờ ơ giao tiếp, chỉ phản ứng khi được gọi thật lớn, dấu hiệu rõ ràng của vấn đề thính lực. Ngay lập tức, gia đình đưa cậu đến Bệnh viện FV để khám. Kết quả đo thính lực cho thấy tai trái cậu mất khoảng 70 – 80 dB, nghĩa là gần mức điếc sâu. Trường hợp bé bị viêm tai giữa có thể tiến triển như một nguyên nhân gây điếc, nhưng trong trường hợp này, bác sĩ xác định là điếc đột ngột vô căn. 

Để xử lý kịp thời và hiệu quả, TS.BS Võ Công Minh, Trưởng khoa Tai Mũi Họng, đã sử dụng kỹ thuật tiêm xuyên nhĩ. Đây là phương pháp đưa trực tiếp thuốc kháng viêm (Dexamethasone) vào tai giữa thông qua kim siêu nhỏ xuyên qua màng nhĩ, dưới hướng dẫn nội soi. Mục tiêu là giảm viêm nhanh chóng, phục hồi thính lực. 

Quy trình gồm:

• Gây tê tại chỗ trong 20-25 phút.
• Tiêm thuốc, sau đó bệnh nhi giữ nguyên tư thế nằm yên thêm 20 phút để thuốc hấp thu tối ưu.
• Mỗi lần tiêm kéo dài khoảng 45-50 phút, và được thực hiện ngoại trú, bé không cần nằm viện. 

Chỉ sau ba mũi tiêm, thính lực của Thành cải thiện khoảng 40 dB. Và trong vòng ba tháng, thính lực gần như trở lại bình thường, còn mất khoảng 10 dB, sự hồi phục rõ rệt khiến gia đình rất phấn khởi. Bác sĩ Minh cho biết thính lực có thể tiếp tục cải thiện theo thời gian. 

Ca bệnh này là minh chứng sống động giúp giải đáp vấn đề liên quan đến việc bé bị viêm tai giữa, dù khởi phát có vẻ nhẹ, nhưng nếu không được can thiệp kịp thời, hoàn toàn có thể dẫn đến điếc đột ngột. May mắn thay, kỹ thuật tiêm xuyên nhĩ tại Bệnh viện FV đã cứu thính lực cho nhiều trẻ mà không cần nhập viện, cho thấy khả năng điều trị hiệu quả, nhanh chóng và ít xâm lấn. 

Nếu bé bị viêm tai giữa, cha mẹ đừng chủ quan hoặc tự ý điều trị tại nhà vì bệnh có thể gây suy giảm thính lực hoặc biến chứng nguy hiểm. Hãy đưa trẻ đến Khoa Tai Mũi Họng, Bệnh viện FV để được khám và điều trị toàn diện bởi đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm cùng trang thiết bị hiện đại. Đặt lịch hẹn ngay hôm nay để bảo vệ sức khỏe và thính lực cho con bạn.

Thông tin Bệnh viện FV:

• Số điện thoại: (028) 35 11 33 33
• Website: https://www.fvhospital.com/vi/
• Địa chỉ Bệnh viện FV: 6 Nguyễn Lương Bằng, Phường Tân Mỹ (Q.7 cũ), Tp. HCM, Việt Nam