Bệnh viêm gan B là gì? Viêm gan B có lây không?

Bệnh viêm gan B là gì là câu hỏi hàng triệu người quan tâm khi căn bệnh này vẫn đang âm thầm gây tổn thương gan và có nguy cơ dẫn đến ung thư gan, một trong những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu tại Việt Nam. Nhiều bệnh nhân chỉ phát hiện khi bệnh đã tiến triển nặng, trong khi viêm gan B hoàn toàn có thể kiểm soát nếu được nhận diện sớm và điều trị đúng phác đồ. Liệu viêm gan B có lây không, và đâu là dấu hiệu cảnh báo cần đặc biệt chú ý? Hãy cùng phân tích chi tiết dưới góc nhìn y khoa để tìm ra câu trả lời chính xác.

1. Bệnh viêm gan B là gì? Những điều cần biết về viêm gan B

Viêm gan B không chỉ là bệnh truyền nhiễm phổ biến mà còn là nguyên nhân hàng đầu gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm về gan. Vậy bệnh viêm gan B là gì và tại sao cần hiểu rõ về căn bệnh này?

1.1 Bệnh viêm gan B là gì?

Bệnh viêm gan B là gì? Đây là bệnh truyền nhiễm do virus viêm gan B (HBV) gây ra, ảnh hưởng trực tiếp đến gan và có thể tiến triển từ viêm cấp tính đến mạn tính. HBV lây truyền qua đường máu, quan hệ tình dục không an toàn và đặc biệt từ mẹ sang con trong thai kỳ hoặc khi sinh nở. Nếu mẹ mang HBeAg dương tính, tỷ lệ lây truyền cho trẻ có thể lên đến 80%, và khoảng 90% trẻ nhiễm sẽ tiến triển thành viêm gan B mạn tính.

Ở người trưởng thành, phần lớn trường hợp nhiễm HBV cấp tính có thể tự khỏi (hơn 90%). Tuy nhiên, gần 10% sẽ chuyển thành mạn tính, mở đường cho biến chứng nghiêm trọng như xơ gan và ung thư gan. Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), viêm gan B là nguyên nhân chính gây tử vong do các bệnh về gan trên toàn cầu.

HBV thuộc họ Hepadnaviridae, có cấu trúc DNA vòng và được phân loại thành ít nhất 10 kiểu gen (A–J). Trong chẩn đoán, ba kháng nguyên quan trọng gồm HBsAg, HBeAg, HBcAg cùng với các kháng thể tương ứng (anti-HBs, anti-HBe, anti-HBc) là cơ sở để xác định thể bệnh và theo dõi diễn tiến.

Sự ra đời của vắc-xin viêm gan B đã làm giảm đáng kể số ca nhiễm mới. Tuy nhiên, do giai đoạn đầu thường không có biểu hiện rõ rệt, nhiều bệnh nhân chỉ phát hiện khi đã có dấu hiệu bệnh gan muộn như vàng da, nước tiểu sẫm màu hoặc mệt mỏi kéo dài. Đây là lý do việc hiểu đúng bệnh viêm gan B là gì và tầm quan trọng của tầm soát sớm đóng vai trò sống còn.

1.2 Nguyên nhân dẫn đến viêm gan B

Để phòng tránh hiệu quả, cần hiểu rõ nguyên nhân và cơ chế lây nhiễm của HBV.

Nguyên nhân trực tiếp của viêm gan B là do virus HBV. Loại virus này có khả năng tồn tại bền vững bất thường:

• Có khả năng chịu được nhiệt độ 100°C trong 30 phút.
• Ở -20°C có thể sống tới 20 năm.
• Bên ngoài cơ thể, HBV vẫn có thể tồn tại ít nhất 7 ngày và còn khả năng lây nhiễm nếu xâm nhập vào người chưa được tiêm phòng.

Thời gian ủ bệnh trung bình là 75 ngày (dao động 30-180 ngày). Chính đặc tính này giúp cho bệnh viêm gan B âm thầm lây lan trong cộng đồng mà không dễ nhận biết.

1.3 Dấu hiệu nhận biết bệnh viêm gan B là gì?

Phát hiện sớm các triệu chứng viêm gan B là chìa khóa để phòng tránh biến chứng nguy hiểm.

Dấu hiệu bệnh viêm gan B cấp tính

Giai đoạn ủ bệnh kéo dài từ 1 – 6 tháng. Đa số người bệnh không có triệu chứng điển hình. Một số trường hợp xuất hiện triệu chứng viêm gan B giai đoạn đầu kéo dài vài tuần, bao gồm:

• Vàng da, vàng mắt.
• Nước tiểu sẫm màu.
• Mệt mỏi, chán ăn, buồn nôn, đau vùng hạ sườn phải.
• Trường hợp nặng có thể gặp tình trạng lơ mơ, buồn ngủ, giảm trí nhớ, gan to.

Khám lâm sàng có thể phát hiện: sốt nhẹ, gan to, lách to. Hiếm gặp hơn là lòng bàn tay son hoặc dấu sao mạch (spider nevi).

Dấu hiệu bệnh viêm gan B mạn tính

Nếu chuyển sang mạn tính, bệnh có thể kéo dài âm thầm nhiều năm.

Hầu hết bệnh nhân mắc viêm gan B mạn tính không có biểu hiện trong giai đoạn đầu. Một số trường hợp có triệu chứng tương tự viêm cấp, như mệt mỏi hoặc đau tức hạ sườn phải. Khám lâm sàng có thể ghi nhận:

• Gan to, lòng bàn tay son, sao mạch.
• Khi tiến triển thành xơ gan sẽ xuất hiện dấu hiệu: báng bụng (cổ trướng), vàng da, xuất huyết tiêu hóa do vỡ tĩnh mạch thực quản & dạ dày, tuần hoàn bàng hệ hình “đầu sứa” quanh rốn.
• Nam giới có thể gặp nữ hóa tuyến vú, tinh hoàn teo nhỏ do suy gan làm rối loạn nội tiết.

1.4 Cách phòng ngừa bệnh viêm gan B

Cách phòng ngừa bệnh viêm gan B là gì đòi hỏi kết hợp giữa tiêm chủng và thay đổi lối sống.

Tiêm vắc-xin viêm gan B

Đây là biện pháp hiệu quả và bền vững nhất. WHO khuyến cáo tiêm mũi vắc-xin viêm gan B đầu tiên trong vòng 24 giờ sau sinh, sau đó tiêm nhắc ở 2, 3 và 4 tháng tuổi. Tỷ lệ sinh kháng thể bảo vệ vượt 95%, hiệu lực kéo dài ít nhất 20 năm.

Đối tượng cần tiêm:

• Tất cả trẻ sơ sinh và những người chưa có miễn dịch với HBV (chưa có anti-HBs).
• Người sống tại quốc gia có tỷ lệ HBV cao, trong đó có Việt Nam.
• Nhân viên y tế, người có nguy cơ phơi nhiễm, khách du lịch đến vùng dịch tễ cao.

Biện pháp dự phòng khác

Bên cạnh vắc-xin, cần duy trì thói quen sống lành mạnh và an toàn để bảo vệ gan:

• Quan hệ tình dục an toàn, sử dụng bao cao su.
• Không dùng chung kim tiêm, dụng cụ cá nhân (dao cạo, bàn chải).
• Sát trùng dụng cụ khi xăm, châm cứu, xỏ lỗ tai.
• Hạn chế bia rượu, ăn uống lành mạnh, giảm muối tinh luyện nếu có xơ gan.
• Tránh dùng thuốc hoặc thực phẩm chức năng không rõ nguồn gốc có nguy cơ gây độc cho gan.
• Giữ vệ sinh và xử lý an toàn khi có vết thương chảy máu.

2. Viêm gan B có lây không?

Virus HBV không chỉ là một nguyên nhân gây viêm gan mà còn là căn nguyên của các bệnh về gan nghiêm trọng nếu không được kiểm soát kịp thời. Trước khi đi sâu vào cách phòng tránh, điều đầu tiên cần hiểu là: khả năng lây lan của bệnh viêm gan B là gì và nguy hiểm như thế nào?

2.1 Đặc tính lây nhiễm đặc biệt của viêm gan B

Bệnh viêm gan B là gì trở nên đáng lo hơn bởi nó lây truyền mạnh mẽ hơn virus HIV đến 50 – 100 lần. HBV có khả năng tồn tại đến 7 ngày trên bề mặt môi trường mà vẫn giữ được khả năng gây nhiễm. Điều này khiến bệnh viêm gan B trở thành nỗi lo lây lan trong cộng đồng, đặc biệt khi người chưa tiêm chủng vô tình phơi nhiễm qua vết thương hoặc vật dụng cá nhân nhiễm virus.

2.2 Đường lây truyền chính và ít gặp

Phần lớn việc lây nhiễm xảy ra khi máu hoặc dịch cơ thể của người nhiễm (như tinh dịch, dịch âm đạo) xâm nhập vào cơ thể người lành. Cụ thể là:

• Lây truyền từ mẹ sang con trong lúc sinh (thường gặp nhất) 
• Quan hệ tình dục không an toàn với người mang virus. Tốc độ lây truyền cao, nhất là khi dùng chung đồ cá nhân như dao cạo hay bàn chải đánh răng.
• Tiếp xúc máu qua dụng cụ không vô trùng, nhất là với nhân viên y tế, thợ xăm hoặc dùng chung kim tiêm, vật dụng có dính máu.

Ngược lại, những tiếp xúc thông thường như ôm, hôn nhẹ, dùng chung thìa đũa, hoặc truyền qua nước bọt thông thường không có khả năng lây truyền đáng kể trừ khi có vết thương hở.

2.3 Thời gian ủ bệnh và tầm quan trọng của sàng lọc

Viêm gan B có khoảng thời gian ủ bệnh từ 30 đến 180 ngày, sau khi virus đã có thể phát hiện qua xét nghiệm HBsAg trong khoảng 30 đến 60 ngày đầu. Tại Bệnh viện FV, không ít trường hợp chỉ được chẩn đoán khi bệnh đã tiến triển sang mạn tính, nhất là ở trẻ nhỏ và bệnh nhân nhóm nguy cơ cao, điều này làm tăng nguy cơ phát triển bệnh viêm gan mạn tính, dẫn đến xơ gan hoặc ung thư gan.

Từ việc nắm được đặc tính và con đường lây truyền bệnh viêm gan B là gì có thể thấy căn bệnh này không chỉ là tác nhân làm suy giảm chức năng gan mà còn dễ lây và khó nhận diện sớm. Với tính lây nhiễm cao, cùng khả năng tồn tại lâu ngoài môi trường, khiến việc phòng tránh và sàng lọc viêm gan B cần được chú trọng.

3. Ai có nguy cơ cao mắc bệnh viêm gan B?

Khi tìm hiểu bệnh viêm gan B là gì, nhiều người chỉ quan tâm đến triệu chứng. Thực tế, xác định đúng đối tượng nguy cơ mới là bước quan trọng nhất để phòng ngừa và tầm soát. Viêm gan B không chừa bất cứ ai, nhưng có những nhóm người dễ bị ảnh hưởng hơn cả.

3.1 Người thường xuyên tiếp xúc với máu và chế phẩm máu

Một trong những câu trả lời thuyết phục nhất cho thắc mắc: “Bệnh viêm gan B là gì?” chính là: “Đây là bệnh truyền nhiễm qua đường máu”. Vì thế, bệnh nhân chạy thận nhân tạo, người được truyền máu hoặc ghép tạng thường xuyên sẽ nằm trong nhóm nguy cơ cao. Dù hệ thống sàng lọc máu ngày càng hiện đại, vẫn tồn tại khả năng lây nhiễm HBV mà các bác sĩ phải theo dõi chặt chẽ.

3.2 Trẻ sơ sinh và người sống chung với bệnh nhân HBV

Nếu hỏi bệnh viêm gan B là gì ở góc nhìn sản khoa, câu trả lời là: “Bệnh có thể lây từ mẹ sang con ngay trong lúc sinh”. Đây là một trong những con đường lây truyền phổ biến nhất tại Việt Nam. Không ít trẻ sơ sinh tại Bệnh viện FV được phát hiện mang HBV do người mẹ chưa tiêm phòng hoặc tải lượng virus cao trong thai kỳ. Thêm vào đó, thành viên trong gia đình có người mang HBV mạn tính cũng là nhóm nguy cơ cao.

3.3 Nhóm hành vi nguy cơ cao

Một cách khác để hiểu rõ bệnh viêm gan B là gì là nhìn vào hành vi lây truyền của virus. Người tiêm chích ma túy, có nhiều bạn tình, quan hệ tình dục không an toàn hoặc quan hệ đồng giới nam đều có nguy cơ. Nhiều bệnh nhân đến bệnh viện khám chỉ vì dấu hiệu thường xuyên bị mẩn ngứa nhưng lại mang HBV mạn tính. Đây chính là minh chứng cho thấy viêm gan B có thể lây nhiễm âm thầm mà người bệnh không hề hay biết.

3.4 Nhân viên y tế và người có nguy cơ phơi nhiễm 

Trong thực tế lâm sàng, khi giải thích “bệnh viêm gan B là gì và tại sao y bác sĩ phải đặc biệt thận trọng”, yếu tố phơi nhiễm thường được nhấn mạnh. Nhân viên y tế, kỹ thuật viên xét nghiệm, người làm dịch vụ xăm hình hay xỏ khuyên… đều có thể vô tình tiếp xúc với máu hoặc dịch cơ thể chứa HBV. 

3.5 Người mắc bệnh lý nền hoặc sinh sống tại vùng có dịch tễ cao

Một góc nhìn khác khi phân tích bệnh viêm gan B là gì chính là yếu tố miễn dịch. Những người mắc bệnh tiểu đường, HIV, viêm gan C thường có hệ miễn dịch suy yếu, làm tăng khả năng nhiễm HBV. Cùng với đó, người sinh sống hoặc đi công tác dài ngày tại các quốc gia có tỷ lệ nhiễm HBV cao như Việt Nam, Trung Quốc, châu Phi cũng thuộc nhóm dễ mắc bệnh.

Việc hiểu rõ bệnh viêm gan B là gì không chỉ dừng lại ở định nghĩa y khoa, mà còn phải gắn liền với câu hỏi “ai có nguy cơ cao nhất”. Từ trẻ sơ sinh, bệnh nhân chạy thận, đến nhân viên y tế hay những người có hành vi nguy cơ, … tất cả đều cần tầm soát gan mật định kỳ. Đây là bước quan trọng để phát hiện sớm các bệnh về gan, thay vì chờ đến khi xuất hiện dấu hiệu bệnh gan rõ rệt mới đi bệnh viện để khám.

4. Điều trị viêm gan B ở đâu hiệu quả và an toàn?

Việc biết rõ bệnh viêm gan B là gì là bước đầu, nhưng lựa chọn nơi điều trị đúng đắn sẽ quyết định phần còn lại của hành trình phục hồi chức năng gan. Thông tin dưới đây sẽ lý giải vì sao Khoa Tiêu hóa và Gan mật tại FV là điểm đến tin cậy cho hàng nghìn bệnh nhân bị viêm gan B và các bệnh về gan khác.

4.1 Chuyên môn dẫn đầu và cam kết quốc tế

ThS.BS Vũ Trường Sơn – Giám đốc Y khoa Bệnh viện FV đã khẳng định: “Thay vì phải ra nước ngoài điều trị, bệnh nhân sẽ tiếp cận những kỹ thuật hiện đại ngay tại TP.HCM, khi các chuyên gia Singapore đến và làm việc thường xuyên tại FV”. Quan điểm này khẳng định một điều: FV đang mang tiêu chuẩn quốc tế về điều trị bệnh lý tiêu hóa và gan mật đến gần hơn với người bệnh trong nước.

4.2 Đội ngũ chuyên gia có chuyên môn giỏi

Tại Khoa Tiêu hóa và Gan mật, toàn bộ bác sĩ đều là chuyên khoa II trở lên, nhiều người là thạc sĩ, bác sĩ có kinh nghiệm thực tiễn sâu rộng trong khám chữa các bệnh về gan. Đáng chú ý, ThS.BS.CKII Bùi Nhuận Quý – Trưởng khoa Tiêu hóa và Gan mật, Bệnh viện FV, là chuyên gia hàng đầu trong nội soi cấp độ cao như ERCP, siêu âm nội soi (EUS) và xử lý sớm tổn thương tiền ung thư như bằng ESD và EMR.

Trong số đó, bác sĩ Nguyễn Hữu Nhân (gia nhập FV vào tháng 6/2024) cũng góp phần tăng cường năng lực chẩn đoán và điều trị viêm gan siêu vi B, xơ gan và ung thư gan tại Khoa Tiêu hóa và Gan mật, Bệnh viện FV.

Mặt khác, đội ngũ bác sĩ FV còn chủ trương đào tạo liên tục (CME), hợp tác quốc tế với chuyên gia từ Singapore, giúp cập nhật xu hướng điều trị hiện đại nhất.

4.3 Công nghệ chẩn đoán và điều trị vượt trội

FV không chỉ là nơi giải đáp đúng câu hỏi: “Cách điều trị hiệu quả bệnh viêm gan B là gì?” mà còn là nơi ứng dụng công nghệ y khoa hàng đầu:

• FibroScan: máy tầm soát và đánh giá xơ gan không xâm lấn, nhạy và nhanh, giúp giảm thiểu nhu cầu sinh thiết gan truyền thống.
• Nội soi viên nang, siêu âm nội soi (EUS), ERCP, Spyglass, HRM… đều hỗ trợ phát hiện chính xác các tổn thương trong đường tiêu hóa, mật – tụy, kể cả khi bệnh còn ở giai đoạn tiềm ẩn.

Đặc biệt, Bác sĩ Quý còn khẳng định nội soi siêu âm can thiệp (EUS) và kỹ thuật bóc tách dưới niêm mạc (ESD/EMR) đã được FV ứng dụng để điều trị tổn thương tiền ung thư gan, ung thư tiêu hóa mà không cần mổ, giúp bệnh nhân hồi phục nhanh và tiết kiệm thời gian điều trị.

EUS – KỸ THUẬT “NHÌN XUYÊN” LÒNG ỐNG TIÊU HÓA – CHẨN ĐOÁN UNG THƯ GIAI ĐOẠN SỚM

4.4 Mô hình điều trị đa chuyên khoa & cá nhân hóa 

FV áp dụng mô hình đa chuyên khoa: tiêu hóa – ngoại khoa – dinh dưỡng và tâm lý… không chỉ trị bệnh mà còn chăm sóc toàn diện. 

Hàng năm, khoa tiếp nhận hơn 14.000 bệnh nhân tiêu hóa và gan mật, thể hiện năng lực và lòng tin của người dân vào phương pháp điều trị tại đây. Quy trình chăm sóc tại FV cũng đặc biệt chú trọng tới trải nghiệm của bệnh nhân: đội ngũ y tế giải thích rõ bệnh viêm gan B là gì, quy trình chẩn đoán, kết quả, phác đồ và theo dõi dài hạn. Sự tận tâm góp phần giúp bệnh nhân an tâm và tuân thủ điều trị tốt hơn.

4.5 Chuẩn quốc tế JCI – cam kết an toàn toàn diện

FV là bệnh viện đầu tiên tại miền Nam Việt Nam đạt chứng nhận tiêu chuẩn quốc tế JCI 4 lần liên tiếp, là cam kết đảm bảo chất lượng, an toàn và dịch vụ y tế đạt chuẩn quốc tế 

Hiểu đúng bệnh viêm gan B là gì thôi chưa đủ, việc lựa chọn một cơ sở y khoa có chuyên môn cao, trang thiết bị hiện đại, quy trình chuẩn quốc tế và cam kết an toàn mới là bước thiết yếu để đảm bảo điều trị hiệu quả. Hội tụ tất cả những yếu tố này, Khoa Tiêu hóa và Gan mật tại FV đang là điểm đến tin cậy, trong đó mỗi bệnh nhân luôn được cá nhân hóa phác đồ theo tình trạng sức khỏe và nguyện vọng cá nhân.

Nếu bạn đang băn khoăn bệnh viêm gan B là gì và cần tầm soát hoặc điều trị các bệnh về gan, hãy đến Khoa Tiêu hóa và Gan mật – Bệnh viện FV để được đội ngũ bác sĩ chuyên khoa thăm khám, giải thích rõ ràng và đồng hành trong quá trình điều trị. Đặt lịch hẹn ngay hôm nay để bảo vệ lá gan của bạn trước khi quá muộn.

Thông tin Bệnh viện FV:

• Số điện thoại: (028) 35 11 33 33
• Website: https://www.fvhospital.com/vi/
• Địa chỉ Bệnh viện FV: 6 Nguyễn Lương Bằng, Phường Tân Mỹ, Tp. HCM, Việt Nam