Biểu hiện của bệnh gan như thế nào? Cách kiểm tra gan tại nhà

Trong bối cảnh tỷ lệ mắc các bệnh về gan ngày càng gia tăng, việc nhận diện sớm biểu hiện của bệnh gan trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn phân biệt chính xác dấu hiệu của bệnh gan và hướng dẫn các cách kiểm tra gan tại nhà một cách khoa học, an toàn.

1. Biểu hiện của bệnh gan: Những dấu hiệu nhận biết sớm không nên bỏ qua

Hiểu đúng biểu hiện của bệnh gan ngay từ giai đoạn đầu không chỉ giúp xác định chính xác tình trạng tổn thương gan mà còn là tiền đề để thực hiện cách kiểm tra gan tại nhà kịp thời, giảm thiểu nguy cơ tiến triển nặng. Dưới đây là những dấu hiệu của bệnh gan thường gặp nhưng dễ bị bỏ qua nếu không để ý kỹ.

1.1 Mệt mỏi kéo dài và giảm năng lượng

Mệt mỏi dai dẳng, thiếu sinh lực là một trong những triệu chứng bệnh gan xuất hiện sớm nhất. Gan chịu trách nhiệm chuyển hóa chất dinh dưỡng, giải độc và dự trữ năng lượng; khi gan suy giảm chức năng, bệnh nhân thường than phiền vì thiếu tập trung, buồn ngủ bất thường và năng lượng giảm sút. Nghiên cứu từ NHS chỉ rõ: cảm giác “chán nản, uể oải” có thể là dấu hiệu của bệnh gan, không phải chỉ do stress hay thiếu ngủ.

1.2 Đau âm ỉ vùng hạ sườn phải hoặc căng tức bụng trên phải

Đây là một trong những biểu hiện của bệnh gan khá điển hình, nhất là khi gan bị viêm, phình to hoặc có áp xe. Cảm giác này thường được miêu tả như “vừa đau, vừa nặng nề” và kéo dài, thậm chí khiến người bệnh giảm khả năng vận động. Do đó, tình trạng “đau hạ sườn phải, buồn nôn” là dấu hiệu của bệnh gan cần đánh giá chuyên sâu 

1.3 Vàng da – vàng mắt

Khi gan không thể xử lý bilirubin đúng chức năng, da và kết mạc mắt vàng dần, đây là triệu chứng bệnh gan rõ rệt. Sốt, ngứa kèm theo có thể là biểu hiện của tình trạng tắc mật hoặc tổn thương gan nặng hơn như viêm hoặc xơ gan. Vàng da chính là dấu hiệu của bệnh gan khó nhầm lẫn nếu được chú ý sớm.

1.4 Thay đổi màu sắc nước tiểu và phân

Bình thường, bilirubin sau khi được gan xử lý sẽ theo mật xuống ruột. Khi gan bị ảnh hưởng, lượng bilirubin tăng trong máu khiến nước tiểu sẫm màu (có thể như nước chè đặc) và phân có màu nhạt, xám hoặc đất sét. Đây là một biểu hiện của bệnh gan rất quan trọng, giúp người bệnh phát hiện sớm nếu kết hợp cách kiểm tra gan tại nhà bằng quan sát hằng ngày. 

1.5 Chán ăn, buồn nôn và cảm giác no sớm

Các chức năng chuyển hóa và tổng hợp của gan suy giảm gây ra rối loạn tiêu hóa nhẹ như chán ăn, buồn nôn, đầy bụng, ăn không ngon miệng. Đây là những triệu chứng bệnh gan dự báo tổn thương đang xảy ra, khi biểu hiện của bệnh gan trở nên rõ ràng hơn. 

Xét tổng thể, những dấu hiệu lâm sàng kể trên, từ mệt mỏi, đau vùng gan, đến vàng da, thay đổi màu nước tiểu & phân, chán ăn, … đều là dấu hiệu của bệnh gan và nên được đánh giá kịp thời. Việc nhận biết sớm giúp bệnh nhân chủ động hơn trong cách kiểm tra gan tại nhà, cũng như sắp xếp thời gian đến Bệnh viện FV để thăm khám chuyên sâu.

2. Những biểu hiện của bệnh gan dễ nhầm lẫn với các bệnh lý khác

Biểu hiện của bệnh gan không phải lúc nào cũng rõ ràng và dễ nhận biết. Trên thực tế, không ít trường hợp người bệnh đã bỏ lỡ giai đoạn điều trị sớm vì nhầm lẫn triệu chứng bệnh gan với các tình trạng phổ biến như mệt mỏi do căng thẳng, rối loạn tiêu hóa thông thường. Việc hiểu đúng và nhận diện sớm những biểu hiện dễ nhầm lẫn này đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn ngừa biến chứng từ các bệnh về gan.

2.1 Mệt mỏi kéo dài: Dễ bị hiểu nhầm là áp lực tâm lý

Một trong những dấu hiệu của bệnh gan thường bị bỏ qua là trạng thái mệt mỏi mạn tính, mất năng lượng kéo dài. Người bệnh thường cảm thấy cơ thể uể oải, thiếu sức sống, khó tập trung. Tuy nhiên, vì các biểu hiện khá phổ biến trong cuộc sống hiện đại nên rất dễ bị xem nhẹ. Theo PubMed Central ghi nhận rằng trong số người mắc bệnh gan mạn tính, có khoảng 50 – 85 % trải qua mệt mỏi kéo dài và thiếu sức sống, những triệu chứng bệnh gan mà thường không được chú ý.

Biểu hiện của bệnh gan ở giai đoạn đầu không gây ra cảm giác đau rõ rệt, vì vậy những dấu hiệu như trên càng dễ khiến người bệnh chủ quan. Đó cũng là lý do các chuyên gia gan mật khuyến nghị nên thực hiện các cách kiểm tra gan tại nhà và đến bệnh viện khám sức khỏe định kỳ nếu xuất hiện mệt mỏi không rõ nguyên nhân, dù là nhẹ.

2.2 Vấn đề tiêu hóa: Nhầm lẫn với các bệnh lý dạ dày & ruột

Triệu chứng bệnh gan giai đoạn đầu thường biểu hiện qua hệ tiêu hóa như chán ăn, đầy bụng, buồn nôn nhẹ, những dấu hiệu rất giống với viêm dạ dày hoặc hội chứng ruột kích thích. Nhiều bệnh nhân mắc viêm gan siêu vi B hoặc gan nhiễm mỡ đã từng bị chẩn đoán nhầm thành rối loạn tiêu hóa do triệu chứng không đặc hiệu.

Đáng chú ý, gan là cơ quan đóng vai trò quan trọng trong chuyển hóa các chất. Khi gan suy giảm chức năng, khả năng sản xuất dịch mật và chuyển hóa chất béo bị ảnh hưởng, dẫn đến cảm giác ăn không tiêu, chướng bụng, buồn nôn, … các biểu hiện của bệnh gan nếu không được đánh giá đúng, có thể bị bỏ qua trong thời gian dài và dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm.

2.3 Các thay đổi trên da: Không chỉ là dấu hiệu da liễu

Tình trạng da chuyển sang màu vàng thường được hiểu là dấu hiệu của các vấn đề về sắc tố hoặc phản ứng thuốc. Tuy nhiên, đây lại là một trong những dấu hiệu của bệnh gan điển hình do tăng bilirubin trong máu, một sản phẩm phụ của quá trình phân hủy hồng cầu mà gan đảm nhận vai trò xử lý.

Khi gan không hoạt động hiệu quả, lượng bilirubin tích tụ sẽ thể hiện rõ trên da và kết mạc mắt. Trong nhiều trường hợp, người bệnh chỉ phát hiện ra biểu hiện của bệnh gan khi da trở nên vàng rõ rệt, kèm theo ngứa, mẩn đỏ, một dấu hiệu cho thấy gan đã tổn thương khá nặng. Tình trạng này có thể gặp ở các bệnh về gan như xơ gan, viêm gan tự miễn, thậm chí ung thư gan.

Rất nhiều triệu chứng bệnh gan giai đoạn sớm bị ngộ nhận là do rối loạn tiêu hóa, stress hoặc các bệnh lý khác, làm chậm trễ thời điểm can thiệp điều trị. Việc chủ động theo dõi sức khỏe qua các cách kiểm tra gan tại nhà đơn giản như theo dõi màu sắc da, tình trạng tiêu hóa, mức độ mệt mỏi sẽ giúp nhận diện sớm biểu hiện của bệnh gan và ngăn ngừa hiệu quả các biến chứng nguy hiểm. Trong mọi trường hợp có dấu hiệu bất thường, người bệnh cần được chẩn đoán chuyên sâu tại các cơ sở y tế uy tín như Khoa Tiêu hóa và Gan mật – Bệnh viện FV để đảm bảo được thăm khám và điều trị theo tiêu chuẩn quốc tế.

3. Hướng dẫn cách kiểm tra gan tại nhà

Việc chủ động theo dõi những dấu hiệu cơ thể là bước đầu tiên trong hành trình nhận biết biểu hiện của bệnh gan. Không phải lúc nào gan cũng phát tín hiệu mạnh, nhưng bằng cách quan sát tinh tế, bạn hoàn toàn có thể sàng lọc sức khỏe ngay tại nhà, trước khi quyết định tìm đến chuyên khoa. Dưới đây là các cách kiểm tra gan tại nhà đã được chuyên gia y tế công nhận.

3.1 Quan sát móng tay, tóc và da

• Móng tay xuất hiện rãnh sâu, lồi lõm hoặc nhợt nhạt có thể là dấu hiệu của bệnh gan liên quan đến tình trạng thiếu máu, giảm sinh khí huyết. 
• Tóc khô, dễ gãy hoặc ra nhiều dầu, da mụn là biểu hiện tương quan với chức năng gan kém, một trong những triệu chứng bệnh gan sớm theo Đông y và y học hiện đại. 

3.2 Theo dõi màu sắc da, mắt, nước tiểu và phân

• Vàng da, vàng mắt là triệu chứng bệnh gan do tăng bilirubin, có thể quan sát dưới ánh sáng tự nhiên. 
• Nước tiểu sẫm màu như trà, còn phân nhạt hoặc màu đất sét là dấu hiệu của tắc mật hoặc suy giảm chức năng gan là những dấu hiệu của bệnh gan rõ rệt. 

3.3 Kiểm tra cảm giác đau và sưng vùng gan

• Đau hoặc căng tức vùng hạ sườn phải, đặc biệt sau ăn no hoặc gắng sức, là biểu hiện đặc trưng khi gan hoặc túi mật bị áp lực.
• Sưng vùng bụng trên có thể là dấu hiệu gan phì đại hoặc có dịch, đây cũng là một trong những cách kiểm tra gan tại nhà.

3.4 Ghi nhận tình trạng mệt mỏi và rối loạn tiêu hóa

• Mệt mỏi triền miên không xuất phát từ căng thẳng thông thường mà là một trong những triệu chứng bệnh gan sớm, liên quan đến giảm chuyển hóa và dự trữ năng lượng của gan. 
• Chán ăn, buồn nôn nhẹ, đầy bụng có thể là biểu hiện sớm của rối loạn chức năng gan được ghi nhận ở nhiều nghiên cứu y khoa.

Những cách kiểm tra gan tại nhà như quan sát móng tay, màu da và mắt, tình trạng nước tiểu và phân, cảm giác đau vùng gan, cùng mức độ mệt mỏi và rối loạn tiêu hóa là biện pháp nhận diện sớm các biểu hiện của bệnh gan. 

Tuy nhiên, những phương pháp này chỉ mang tính chất sàng lọc. Khi xuất hiện một hoặc nhiều dấu hiệu của bệnh gan, việc đến Khoa Tiêu hóa và Gan mật tại Bệnh viện FV với hệ thống xét nghiệm chức năng gan đầy đủ, chụp Fibroscan và đội ngũ chuyên khoa giàu kinh nghiệm vẫn là bước tiếp theo để chẩn đoán chính xác và ngăn chặn kịp thời sự tiến triển của các bệnh về gan.

4. Phòng ngừa và chăm sóc gan hiệu quả để tránh các bệnh lý về gan

Để hạn chế nguy cơ đối mặt với các biểu hiện của bệnh gan và hướng tới một cơ thể khỏe mạnh lâu dài, bạn cần triển khai đồng bộ các giải pháp phòng ngừa, chăm sóc gan khoa học. Dưới đây là những chiến lược được chuyên gia y tế khuyến nghị, góp phần ngăn chặn tiền đề dẫn đến các bệnh về gan.

4.1 Xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh

Một chế độ ăn hợp lý góp phần duy trì khối lượng mỡ gan bình thường, giảm nguy cơ viêm hoặc xơ hóa. Theo các chuyên gia khuyến cáo, chế độ ăn Địa Trung Hải (Mediterranean diet) giàu rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt, cá béo và dầu ô‑liu giúp giảm lượng mỡ gan ở bệnh nhân MASH (steatohepatitis mạn). Đồng thời, cần hạn chế thực phẩm nhiều đường, đồ uống có cồn, chất béo bão hòa và kiểm soát khẩu phần ăn để duy trì cân nặng hợp lý .

Thực hiện chế độ ăn như vậy không chỉ giảm mỡ gan mà còn là cách kiểm tra gan tại nhà tiện dụng khi bạn theo dõi các chỉ số cơ thể và cảm nhận thay đổi sau mỗi tuần.

4.2 Hạn chế rượu bia 

Tiêu thụ cồn dư thừa là nguyên nhân hàng đầu dẫn tới tổn thương gan, xơ gan và ung thư gan. Nghiên cứu trên NCBI thống kê: Việc tiêu thụ rượu ở mức 30–50 gam cồn nguyên chất mỗi ngày trong thời gian dài (trên 5 năm) có thể dẫn đến bệnh gan do rượu. Tình trạng gan nhiễm mỡ được ghi nhận ở khoảng 90% người uống hơn 60 gam cồn mỗi ngày, trong khi xơ gan có thể phát triển ở khoảng 30% những người duy trì mức tiêu thụ trên 40 gam mỗi ngày trong thời gian dài.

Do đó, hạn chế uống rượu bia là cách phòng ngừa đơn giản nhưng mạnh mẽ để tránh xuất hiện các biểu hiện của bệnh gan do chất độc hại tích tụ.

4.3 Theo dõi sức khỏe định kỳ – chìa khóa phát hiện sớm bệnh gan

Phòng bệnh tốt nhất vẫn là phát hiện sớm. Các chuyên gia khuyến nghị nên tầm soát gan mật định kỳ, đặc biệt với người bị rối loạn chuyển hóa, thừa cân, hoặc có bệnh lý mạn tính như đái tháo đường vì đây là những nhóm đối tượng có nguy cơ cao mắc các bệnh gan không do cồn .

Xét nghiệm chức năng gan gồm: ALT, AST, ALP, bilirubin, khi kết hợp với siêu âm hoặc Fibroscan tại Khoa Tiêu hóa và Gan mật – Bệnh viện FV có thể đánh giá tình trạng sẹo gan, viêm gan hoặc phát hiện sớm của các bệnh về gan ngay khi chưa có biểu hiện của bệnh gan.

Việc xét nghiệm định kỳ không chỉ phát hiện dấu hiệu của bệnh gan mà còn giúp bạn chủ động trong việc chăm sóc gan từ giai đoạn sớm.

4.4 Không tự ý sử dụng thuốc 

Nhiều loại thuốc, đặc biệt là giảm đau không steroid (NSAIDs), kháng sinh hoặc thuốc điều trị bệnh mạn tính, nếu dùng sai cách có thể gây viêm gan do thuốc (DILI). 

Do đó, bạn nên tuân thủ chỉ định của bác sĩ, đọc kỹ hướng dẫn, tránh tự ý kết hợp thuốc hoặc dùng ở liều cao kéo dài để không làm tổn thương gan một cách âm thầm.

Dù bạn đã hoặc chưa từng xuất hiện các biểu hiện của bệnh gan, việc áp dụng những thói quen trên hoàn toàn là cách kiểm tra gan tại nhà thiết thực và nên phối hợp với chương trình tầm soát tại Bệnh viện FV, nơi tiên phong ứng dụng Fibroscan, xét nghiệm chuyên sâu và điều trị bởi đội ngũ chuyên gia tiêu hóa – gan mật đạt chuẩn quốc tế JCI. Đây chính là nền tảng giúp bảo vệ bạn trước mọi nguy cơ của các bệnh về gan.

5. Cùng FV chủ động phòng ngừa – bảo vệ lá gan trước khi quá muộn

Chia sẻ về hiệu quả điều trị các bệnh về gan và đường tiêu hóa tại Bệnh viện FV, ThS.BS.CKII Bùi Nhuận Quý, Trưởng khoa Tiêu Hóa & Gan Mật, cho biết: “Mỗi năm, khoa tiếp nhận và điều trị cho hàng ngàn bệnh nhân mắc bệnh lý gan mật, nhờ hệ thống thiết bị hiện đại cùng đội ngũ bác sĩ chuyên môn cao. Chúng tôi đang triển khai các kỹ thuật tiên tiến như nội soi viên nang, siêu âm nội soi (EUS), đo áp lực thực quản (HRM), nội soi mật tụy ngược dòng (ERCP) kết hợp Spyglass, cũng như siêu âm đàn hồi mô gan (FibroScan) nhằm tăng độ chính xác trong chẩn đoán và phát hiện sớm tổn thương gan tiềm ẩn.”

Ngoài ra, các bác sĩ tại khoa còn thực hiện thành công nhiều ca can thiệp phức tạp như lấy sỏi mật ở vị trí khó tiếp cận, dẫn lưu áp xe tụy, điều trị trào ngược dạ dày thực quản kéo dài, và đặc biệt là cắt tổn thương ung thư sớm đường tiêu hóa bằng kỹ thuật cắt hớt niêm mạc (EMR), một bước tiến vượt bậc giúp nhiều bệnh nhân tránh được những cuộc phẫu thuật xâm lấn không cần thiết.

Bác sĩ Quý cũng nhấn mạnh rằng: “Phương pháp điều trị hiệu quả nhất là điều trị đa chuyên khoa, kết hợp giữa nội khoa, nội soi can thiệp và phẫu thuật khi cần thiết. Đây chính là thế mạnh mà Khoa Tiêu Hóa & Gan Mật tại Bệnh viện FV đang triển khai đồng bộ nhằm cá thể hóa điều trị, hạn chế tái phát và nâng cao chất lượng sống cho người bệnh. Đồng thời, các kỹ thuật như đo pH và trở kháng 24h cũng đã được ứng dụng để chẩn đoán chính xác GERD, một bệnh lý thường đồng mắc với tổn thương gan do rối loạn chuyển hóa.”

Như vậy, thay vì chờ đến khi xuất hiện các biểu hiện của bệnh gan rõ rệt mới tìm gặp bác sĩ, chúng ta nên chủ động phòng ngừa thông qua lối sống lành mạnh, kiểm tra định kỳ và đặc biệt là biết lắng nghe những dấu hiệu của bệnh gan ngay từ sớm. Việc tự đánh giá tình trạng sức khỏe qua cách kiểm tra gan tại nhà có thể hỗ trợ phần nào, song không thể thay thế cho các phương pháp chẩn đoán chuyên sâu tại cơ sở y tế. Chủ động thăm khám và theo dõi chức năng gan là cách duy nhất để phòng tránh hiệu quả triệu chứng bệnh gan tiến triển và giảm thiểu nguy cơ biến chứng nguy hiểm từ các bệnh về gan.

Hãy để đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm của Khoa Tiêu Hóa và Gan Mật – Bệnh viện FV đồng hành cùng bạn trên hành trình bảo vệ lá gan khỏe mạnh. Với hệ thống thiết bị hiện đại như FibroScan, EUS, ERCP, nội soi viên nang, cùng phương pháp điều trị đa chuyên khoa cá thể hóa, FV cam kết mang đến cho bạn dịch vụ chăm sóc toàn diện, an toàn và chính xác. Do đó, khi có các biểu hiện của bệnh gan kể trên, bạn có thể liên hệ ngay hotline (028) 35 11 33 33 của FV để được tư vấn và đặt lịch khám sớm nhất.

Thông tin Bệnh viện FV:

• Số điện thoại: (028) 35 11 33 33
• Website: https://www.fvhospital.com/vi/
• Địa chỉ Bệnh viện FV: 6 Nguyễn Lương Bằng, Phường Tân Mỹ, Tp. HCM, Việt Nam