Làm sao nhận biết sớm triệu chứng bệnh gan ở trẻ em?

Triệu chứng bệnh gan ở trẻ em không phải lúc nào cũng rõ ràng như vàng da hay gan to. Nhiều trường hợp chỉ khởi phát bằng những dấu hiệu mơ hồ như rối loạn tiêu hóa nhẹ, mệt mỏi hoặc giảm tập trung. Chính sự khác biệt trong biểu hiện lâm sàng giữa các nhóm tuổi khiến việc nhận biết sớm các biểu hiện của bệnh gan trở nên khó khăn, đặc biệt với bệnh gan ở trẻ em thường diễn tiến âm thầm. 

1. Triệu chứng bệnh gan là gì? 

Trong y học, triệu chứng bệnh gan được hiểu là tập hợp các dấu hiệu lâm sàng và cận lâm sàng xuất hiện khi chức năng gan suy giảm do viêm, nhiễm độc, nhiễm virus, rối loạn chuyển hóa hoặc tổn thương mô gan. Điều đáng lưu ý,  gan không có dây thần kinh cảm giác đau, nên những tổn thương ban đầu thường diễn ra “âm thầm”, không đau, không sốt, không có dấu hiệu cảnh giác rõ ràng cho người bệnh. 

2. Phân loại theo diễn tiến và mức độ tổn thương

Giai đoạn đầu (cấp tính hoặc mạn tính tiềm ẩn): Các triệu chứng bệnh gan thường bao gồm mệt mỏi, chán ăn, đầy hơi, nước tiểu sẫm màu  và ngứa da. Đây là những biểu hiện của bệnh gan thường bị nhầm với stress, rối loạn tiêu hóa hoặc dị ứng thông thường.

Giai đoạn tiến triển: Khi bệnh không được điều trị sớm, các triệu chứng trở nên rõ rệt và nặng nề hơn, như: vàng da, vàng mắt, đau hạ sườn phải, cổ trướng (bụng to do tràn dịch), xuất huyết dưới da, lú lẫn và thay đổi tâm thần. Đây là giai đoạn gan đã bị xơ hóa hoặc tiến triển thành xơ gan, làm giảm khả năng phục hồi.

3. Triệu chứng bệnh gan ở trẻ em: Những dấu hiệu dễ bỏ qua

Khác với người lớn, triệu chứng bệnh gan ở trẻ thường mờ nhạt, dễ bị bỏ qua hoặc nhầm với bệnh lý thông thường. Cha mẹ cần lưu ý:

3.1 Triệu chứng bệnh gan thường gặp ở trẻ em

Khác với người lớn, triệu chứng bệnh gan ở trẻ nhỏ thường rất kín đáo, dễ nhầm lẫn với các vấn đề thông thường như chán ăn hay chậm lớn. Chính vì vậy, nhiều bậc phụ huynh chủ quan và không phát hiện kịp thời. Dưới đây là những biểu hiện cha mẹ cần đặc biệt lưu ý:

3.1.1 Vàng da và vàng mắt

Sự thay đổi màu da và tròng mắt sang vàng thường gợi ý tình trạng rối loạn chức năng gan. Nguyên nhân là do bilirubin (sắc tố màu vàng trong máu) tăng cao. Tình trạng này có thể liên quan đến viêm gan, tắc mật hoặc các bệnh lý gan bẩm sinh.

Cách phân biệt vàng da sinh lý và bệnh lý:

• Vàng da sinh lý: Xuất hiện sau 24 giờ sau sinh và tự hết sau 1-2 tuần.
• Vàng da bệnh lý: Xuất hiện sớm (trước 24 giờ tuổi), kèm vàng mắt, sốt, bú kém, quấy khóc nhiều.

3.1.2 Nước tiểu sẫm màu

Một trong những triệu chứng bệnh gan thường gặp là nước tiểu chuyển sang màu vàng đậm hoặc nâu dù trẻ đã uống đủ nước. Đây có thể là dấu hiệu gan đang gặp vấn đề trong quá trình đào thải độc tố.

3.1.3 Phân nhạt màu

Phân của trẻ bình thường có màu vàng nhạt. Nếu phân chuyển sang trắng, xám hoặc bạc màu, nguyên nhân có thể do gan hoạt động kém, khiến bilirubin không được bài tiết qua đường tiêu hóa.

3.1.4 Gan to

Gan to khiến trẻ khó chịu vùng bụng, biếng ăn hoặc đầy bụng. Đây là biểu hiện điển hình của nhiều bệnh lý về gan và cần được thăm khám sớm.

3.1.5 Chậm tăng cân hoặc không tăng

Khi chức năng gan suy giảm, việc hấp thu dưỡng chất bị ảnh hưởng, khiến trẻ nhanh no, buồn nôn và sụt cân. Lâu dài có thể dẫn đến suy dinh dưỡng và ảnh hưởng phát triển trí tuệ.

3.1.6 Bụng trướng hoặc sưng

Bụng căng bất thường có thể là cổ trướng, tình trạng dịch tích tụ trong ổ bụng do gan tổn thương hoặc viêm.

3.1.7 Dấu hiệu viêm gan

Giai đoạn đầu, viêm gan ở trẻ có thể biểu hiện bằng đau bụng, mệt mỏi, chán ăn, buồn nôn. Sau đó xuất hiện vàng da, vàng mắt và nước tiểu sẫm màu. Nếu kéo dài hơn 6 tháng, bệnh có nguy cơ chuyển sang mạn tính. Trẻ nhiễm viêm gan B đôi khi kèm sốt, táo bón hoặc tiêu chảy.

Cha mẹ nên ghi nhớ: Khi nhận thấy bất kỳ triệu chứng bệnh gan nào ở trẻ, cần đưa trẻ đến cơ sở y tế để được chẩn đoán và điều trị kịp thời, tránh biến chứng nghiêm trọng.

3.2 Nhận biết triệu chứng bệnh gan với các tình trạng thông thường

Một thách thức lớn trong chẩn đoán sớm triệu chứng bệnh gan chính là việc các dấu hiệu ban đầu rất dễ bị nhầm lẫn với các rối loạn phổ biến:

• Cảm giác mệt mỏi, ăn kém dễ bị nhầm với việc thiếu ngủ, áp lực công việc.
• Ngứa da thường bị hiểu nhầm là dị ứng hoặc khô da do thời tiết.
• Phân bạc màu, nước tiểu sẫm màu thường không được chú ý nếu không có biểu hiện đau hay sốt.

Chính sự chủ quan và nhầm lẫn này đã khiến nhiều người bỏ lỡ giai đoạn “vàng” để điều trị hiệu quả. Theo các chuyên gia gan mật tại Bệnh viện FV, có không ít bệnh nhân chỉ phát hiện bệnh khi đã bước sang giai đoạn xơ gan hoặc ung thư gan.

Vì vậy, nếu thấy xuất hiện đồng thời nhiều dấu hiệu của bệnh gan nói trên, người bệnh, dù là trẻ em hay người lớn, nên đến cơ sở y tế có chuyên khoa gan mật để được thăm khám và tầm soát kịp thời. Đặc biệt, với những trẻ từng có dấu hiệu của bệnh gan, hoặc có yếu tố nguy cơ như tiền sử gia đình mắc bệnh gan, nhiễm virus viêm gan B hoặc C, việc tầm soát định kỳ mỗi 6-12 tháng là khuyến nghị được nhiều tổ chức gan mật trên thế giới đưa ra.

4. Cách phòng ngừa bệnh gan ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ

Gan của trẻ, đặc biệt là giai đoạn sơ sinh, rất nhạy cảm và dễ bị tổn thương. Nếu cha mẹ không chủ động bảo vệ sức khỏe gan, nguy cơ xuất hiện triệu chứng bệnh gan sẽ tăng cao. Dưới đây là những biện pháp quan trọng giúp hạn chế rủi ro:

4.1 Duy trì chế độ dinh dưỡng hợp lý

Cung cấp cho trẻ thực đơn đầy đủ dưỡng chất, ưu tiên thực phẩm giàu vitamin, khoáng chất và chất xơ. Ngũ cốc nguyên hạt, rau xanh, trái cây tươi và các loại hạt là lựa chọn tốt. Đảm bảo thức ăn được chế biến sạch sẽ, an toàn để giảm áp lực cho gan.

4.2 Hạn chế thực phẩm có hại

Tránh cho trẻ dùng đồ ăn chứa nhiều đường tinh luyện, nước ngọt có gas, thực phẩm chế biến sẵn hoặc đồ ăn vặt không rõ nguồn gốc. Các sản phẩm này có thể gây ảnh hưởng xấu đến gan và tạo điều kiện cho bệnh phát triển.

4.3 Tăng cường vận động

Hoạt động thể chất đều đặn giúp trẻ duy trì cân nặng hợp lý, hạn chế nguy cơ gan nhiễm mỡ, đây là một trong những nguyên nhân dẫn đến triệu chứng bệnh gan ở tuổi nhỏ.

4.4 Sử dụng thuốc an toàn

Tuyệt đối không tự ý cho trẻ dùng thuốc, kể cả thuốc cảm thông thường. Luôn tham khảo ý kiến bác sĩ để tránh gây tổn thương gan.

4.5 Tiêm phòng đầy đủ

Đảm bảo trẻ được tiêm ngừa viêm gan A và viêm gan B đúng lịch. Đây là bước phòng ngừa chủ động và hiệu quả nhất để bảo vệ gan khỏi virus.

Việc chăm sóc đúng cách ngay từ đầu không chỉ giúp gan phát triển khỏe mạnh mà còn giảm đáng kể nguy cơ xuất hiện các triệu chứng bệnh gan nghiêm trọng về sau.

5. Giải pháp toàn diện giúp phát hiện và điều trị bệnh gan ở trẻ em hiệu quả 

Không đau, không sốt, không dấu hiệu rõ ràng, nhưng gan vẫn đang tổn thương. Đó là lý do khiến hàng triệu người Việt phát hiện triệu chứng bệnh gan quá muộn, khi xơ gan đã tiến triển, men gan tăng kéo dài hoặc tế bào ác tính bắt đầu hình thành. Biểu hiện của bệnh gan ở giai đoạn đầu rất dễ bị nhầm lẫn với mệt mỏi thông thường, rối loạn tiêu hóa nhẹ, hoặc đơn giản chỉ là mất ngủ không rõ nguyên nhân.

Chính sự “im lặng” nguy hiểm này buộc ngành y phải thay đổi tư duy tiếp cận: từ điều trị muộn sang phát hiện sớm, từ chăm sóc triệu chứng sang kiểm soát nguy cơ. Với thế mạnh về hệ thống chẩn đoán hình ảnh hiện đại (Fibroscan, MRI gan, DSA, EUS…), đội ngũ chuyên gia tiêu hóa và gan mật dày dạn kinh nghiệm, Bệnh viện FV đã xây dựng nên một quy trình chẩn đoán và điều trị toàn diện, giúp phát hiện dấu hiệu của bệnh gan từ rất sớm, đồng thời điều trị hiệu quả theo từng mức độ tổn thương mô gan.

5.1 Công nghệ tiên tiến phát hiện sớm tổn thương gan ở cấp độ vi thể

Khi triệu chứng bệnh gan còn mờ nhạt, thậm chí chưa xuất hiện rõ ràng, khả năng chẩn đoán sớm sẽ quyết định đến toàn bộ hiệu quả điều trị về sau. Thấu hiểu điều này, Bệnh viện FV đầu tư đồng bộ hệ thống chẩn đoán và theo dõi gan mật tiên tiến bậc nhất hiện nay. Nổi bật trong số đó là Fibroscan, kỹ thuật siêu âm đàn hồi mô gan không xâm lấn, cho phép đánh giá mức độ xơ hóa gan chính xác mà không cần sinh thiết. Đây là công cụ lý tưởng để phát hiện triệu chứng của bệnh gan giai đoạn đầu, nhất là ở những bệnh nhân viêm gan siêu vi B, C hoặc gan nhiễm mỡ không do rượu.

Bên cạnh đó, các kỹ thuật hình ảnh chuyên sâu như MRI gan có tiêm thuốc tương phản, chụp mạch DSA (Digital Subtraction Angiography), cùng các xét nghiệm men gan chuyên biệt, tải lượng virus HBV, HCV… giúp bác sĩ nhanh chóng xác định biểu hiện của bệnh gan, phân loại giai đoạn bệnh và theo dõi tiến triển tổn thương gan theo thời gian.

Chính nhờ sự hỗ trợ của hệ thống thiết bị hiện đại này, những dấu hiệu của bệnh gan dù nhỏ nhất cũng có thể được phát hiện sớm, từ đó mở ra cơ hội điều trị khỏi hoàn toàn hoặc làm chậm đáng kể tiến triển sang xơ gan, ung thư gan.

5.2 Mô hình điều trị cá nhân hóa, kết hợp đa chuyên khoa

Không có hai lá gan tổn thương theo cách giống nhau. Cùng là viêm gan siêu vi B, nhưng ở mỗi người lại có tải lượng virus, mức độ xơ hóa, phản ứng miễn dịch và nguy cơ biến chứng khác biệt. Vì vậy, điều trị bệnh gan cần được cá nhân hóa theo từng hồ sơ bệnh án cụ thể, một nguyên tắc được áp dụng nghiêm ngặt tại Khoa Tiêu hóa và Gan mật, Bệnh viện FV.

Tại đây, mỗi bệnh nhân được tiếp cận liệu trình điều trị được xây dựng riêng, dựa trên tổng hợp từ kết quả xét nghiệm, hình ảnh học và mức độ tổn thương gan. Các chuyên gia gan mật, bác sĩ dinh dưỡng, dược sĩ lâm sàng và chuyên viên phục hồi chức năng phối hợp theo mô hình đa chuyên khoa nhằm kiểm soát chặt chẽ triệu chứng bệnh gan trong từng giai đoạn.

Đặc biệt, đối với những bệnh nhân có triệu chứng của bệnh gan giai đoạn đầu, các bác sĩ sẽ ưu tiên điều trị bảo tồn, kết hợp thay đổi lối sống và theo dõi định kỳ. Với nhóm bệnh nhân xơ gan tiến triển, ung thư gan giai đoạn sớm, hội chẩn đa chuyên khoa giúp lựa chọn giữa các hướng điều trị: thuốc kháng virus, can thiệp nội soi – mạch máu (DSA), hoặc phẫu thuật triệt căn.

Sự đồng bộ trong quy trình từ tầm soát, chẩn đoán, điều trị và theo dõi giúp FV không chỉ xử lý biểu hiện của bệnh gan mà còn kiểm soát toàn diện nguyên nhân nền và ngăn ngừa biến chứng lâu dài.

Bác sĩ Bùi Nhuận Quý, Trưởng Khoa Tiêu hóa và Gan mật tại Bệnh viện FV tự hào chia sẻ: “Tôi hạnh phúc vì được làm đúng đam mê trong một môi trường chuyên nghiệp và đầu tư bài bản như FV. Tôi có cơ hội nghiên cứu khoa học, có nhiều thời gian dành cho bệnh nhân, để từ đó mang lại thành quả tốt trong việc khám và điều trị cho nhiều người hơn”.

Chẩn Đoán Và Điều Trị Bệnh Lý Tiêu Hóa – Gan – Mật Bằng Công Nghệ Hiện Đại Theo Chuẩn Quốc Tế JCI

6. Các câu hỏi thường gặp về triệu chứng bệnh gan ở trẻ em

6.1 Triệu chứng bệnh gan ở trẻ em có dễ nhận biết không?

Không. Hầu hết triệu chứng bệnh gan ở trẻ thường mờ nhạt, dễ nhầm với bệnh thông thường như chán ăn, mệt mỏi hoặc vàng da nhẹ. Cha mẹ cần theo dõi kỹ và đưa trẻ đi đến bệnh viện khám nếu nghi ngờ.

6.2 Vàng da có phải là dấu hiệu chắc chắn của bệnh gan?

Vàng da và vàng mắt thường liên quan đến chức năng gan bất thường, nhưng cũng có thể do vàng da sinh lý ở trẻ sơ sinh. Nếu vàng da xuất hiện sớm hoặc kèm bú kém, sốt, quấy khóc, cần kiểm tra gan ngay.

6.3 Trẻ bị rối loạn tiêu hóa có liên quan đến bệnh gan không?

Có thể. Một số triệu chứng bệnh gan ban đầu bao gồm đau bụng, buồn nôn, tiêu chảy hoặc táo bón kéo dài. Tuy nhiên, cần làm xét nghiệm để xác định chính xác nguyên nhân.

6.4 Có xét nghiệm nào giúp phát hiện sớm bệnh gan ở trẻ không?

Có. Xét nghiệm máu đánh giá men gan (AST, ALT) và siêu âm gan là những phương pháp cơ bản giúp phát hiện bất thường sớm trước khi xuất hiện triệu chứng bệnh gan rõ ràng.

6.5 Viêm gan B có phải nguyên nhân phổ biến gây bệnh gan ở trẻ?

Đúng. Viêm gan B là một trong những nguyên nhân chính gây tổn thương gan. Vì vậy, trẻ cần được tiêm phòng viêm gan B đúng lịch để phòng ngừa nguy cơ.

Nếu bạn đang băn khoăn trước bất kỳ triệu chứng bệnh gan nào của con trẻ, dù chỉ là cảm giác chán ăn, kém phát triển về thể chất, đừng ngần ngại liên hệ với Bệnh viện FV để được tư vấn chuyên sâu và đặt lịch khám sớm nhất.

Thông tin Bệnh viện FV:

• Số điện thoại: (028) 35 11 33 33
• Website: https://www.fvhospital.com/vi/
• Địa chỉ Bệnh viện FV: 6 Nguyễn Lương Bằng, Phường Tân Mỹ, Tp. HCM, Việt Nam